Opa van Von der Leyen droeg dezelfde naam als veroordeelde SS'er

Een cartoon van Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, wordt gedeeld op sociale media. Om haar arm draagt ze een band waarop een hakenkruis in het logo van de Europese Unie is verwerkt. Op de vlag die ze draagt staat dezelfde beeltenis. "Dit is Von der Liar, wier opa een nazi was," klinkt het. Ook Donald Tusk, voormalig voorzitter van de Europese Raad, zou een "vette nazi" als opa hebben. Tijd om de geschiedenis in te duiken.

Beoordeling:

Er is geen bewijs dat één van de opa’s van Von der Leyen een link had met de nazi’s. Er is wel een veroordeelde SS’er met dezelfde naam, maar dat is geen voorvader van de Europese Commissievoorzitter. De opa van Donald Tusk zat wel een paar maanden in het Duitse leger, maar dat was volgens een verklaring van de Europese Raad gedwongen. Hij vocht daarna tegen de Duitsers in het Poolse leger.

Feiten:

Nazi’s, een SS’er, Hitler of de Rothschilds als voorouders. Van meerdere bekende personen werd al beweerd dat zij afstamden van een beroemde of beruchte persoon of familie (hier, hier en hier ). Nu gaat de beschuldiging rond over twee (voormalige) Europese leiders.

Ursula von der Leyen

Over Europees Commissievoorzitter Von der Leyen (geboren als Ursula Albrecht) ging het gerucht dat haar opa een nazi was ook al in 2020 rond. Toen bekeken de Duitstalige factcheckers van Deutsche Presse-Agentur (dpa) haar stamboom.

De bewering was destijds iets anders, namelijk dat Von der Leyens opa bij de SS zat. En hoewel iedere SS’er als een nazi kan worden beschouwd, hoeft niet iedere nazi een SS’er te zijn. ‘Nazi’ is tenslotte enkel een afkorting van het woord ‘nationalsozialist’. Aanhangers van deze ideologie en leden van Hitlers partij (de NSDAP) kunnen dus ook als nazi’s worden beschreven. Het is maar net waar je de grens trekt.

De grootvader van Ursula von der Leyen is langs haar vaders kant Karl (soms ook geschreven als Carl) Eduard Albrecht. Hij werd geboren in 1902 en kwam uit een invloedrijke Noord-Duitse familie. Hij werd arts en psycholoog en ontwikkelde een nieuwe meditatietechniek. Karl Albrecht overleed in 1965. Online is een foto zijn grafsteen in Bremen te vinden, waar ook zijn vrouw Adda Albrecht (geboren als Berg) ligt. Er is nergens een connectie te ontdekken tussen Albrecht en de nazi’s tijdens de oorlog. Ook voor de vader van Von der Leyen, Ernst Albrecht, is die connectie niet te ontdekken. Hij was tijdens de oorlog overigens ook nog een tiener.

Aan moederskant is er minder bekend over de voorouders van Von der Leyen. Haar opa was Gustav Julius Stromeyer, geboren in 1888. In online archieven is zijn naam niet te vinden in connectie met de nazi’s.

Het lijkt wel aannemelijk dat het gerucht over een eventuele nazi als opa van Von der Leyen van vaderskant afkomstig is. Er is namelijk wel een SS’er met dezelfde naam, Karl Albrecht. Dat is overigens niet gek. Zowel Karl als Albrecht zijn veelvoorkomende namen in Duitsland (in 2014 droegen meer dan 85.000 inwoners van Duitsland deze achternaam). Na het einde van de oorlog werd deze Karl Albrecht veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf. Hij zou een aandeel hebben gehad in de dood van Poolse gevangenen in Zweilager Gusen, een onderdeel van concentratiekamp Mauthausen.

Maar deze SS’er is dus niet de opa van Von der Leyen. Als dat wel het geval was, was dit overigens zeer waarschijnlijk al jaren bekend geweest. De vader van Von der Leyen werd namelijk in 1976 premier van Nedersaksen. Als zijn vader een veroordeelde SS’er was geweest, was dit bekend geworden.

Sympathieën voor de nazi’s tijdens de oorlog is voor beide kanten van de familie niet met volledige zekerheid uit te sluiten. Maar er is in ieder geval geen concreet bewijs voor.

Donald Tusk

Ook de Poolse politicus Donald Tusk zou volgens het bericht op Facebook een nazi als opa hebben. Dit gerucht lijkt te komen uit de verkiezingscampagne van 2005, toen Tusk het in de presidentsverkiezingen opnam tegen Lech Kaczynski. De campagnemanager van de tegenpartij beweerde toen dat Józef Tusk, de opa van de presidentskandidaat, vrijwillig in het Duitse leger had gezeten.

Een Poolse tv-zender kon op basis van documenten uit Berlijnse archieven vaststellen dat Józef Tusk inderdaad in het Duitse leger had gezeten aan het einde van de oorlog. Dat beschrijft de Duitse zender DW in 2005. Daarna ging Józef bij het Poolse leger om tegen de Duitsers te vechten.

Aan de Britse factcheckers van Full Fact vertelde de Europese Raad in 2019 dat de Poolse Józef Tusk in 1939 werd opgepakt door de Gestapo. Hij zat een aantal jaren vast in twee concentratiekampen. In 1942 kwam hij vrij, waarna hij in 1944 werd ingelijfd in het leger van nazi-Duitsland.

Donald Tusk zei over de kwestie dat Polen nu eenmaal soms gedwongen werden om in het Duitse leger te gaan. Zijn familie is van Kasjoebische afkomst, wat niet alleen Poolse, maar ook veel Duitse invloeden kent. Zij werden inderdaad tijdens de Tweede Wereldoorlog ingelijfd in het Duitse leger.

Of Józef Tusk uit vrije wil bij het Duitse leger ging of werd gedwongen, is niet volledig onafhankelijk te achterhalen. Maar hij werd dus wel een paar jaar daarvoor opgepakt en gevangen gezet door de nazi’s en vocht na zijn tijd in het Duitse leger ook nog tegen ditzelfde leger. Er is verder geen bewijs dat hij nazi-sympathieën had.

(Stand van zaken: 23/5/2022)