Pfizervaccin en productie vrij van grafeenoxide

"Het is geen complottheorie meer," beweren Facebookgebruikers en de website NineforNews. De stof grafeenoxide zou echt in het Pfizervaccin tegen COVID-19 te vinden zijn. Het bewijs? Het zou zwart op wit staan in een document van de farmaceut. Dat document laat alleen iets anders zien dan wat op sociale media wordt beweerd.

Beoordeling

Er zit geen grafeenoxide in het Pfizervaccin of in een van de andere goedgekeurde coronavaccins. Het document waarnaar wordt verwezen toont die aanwezigheid ook niet aan. Het gaat om een onderzoek waarin wetenschappers meer informatie verzamelden over het spike-eiwit dat essentieel is in de werking van het vaccin. Bij dat onderzoek werd in één van de proeven grafeenoxide gebruikt. Het zit niet in het productieproces van het vaccin of in de substantie zelf. 

Feiten

De website NineforNews lijkt in Nederland de bron van de meeste berichten over deze vermeende onthulling in een document van farmaceut Pfizer. Op de website wordt vaker desinformatie rondom de coronavaccins verspreid (zoals hier, hier en hier).

In het artikel van NineforNews staat precies aangegeven waar het document van Pfizer kan worden gevonden en wat de naam van het bestand is. Het staat op de website van 'Informed Consent Action Network'. Hier verzamelt de organisatie allerlei documenten van Pfizer.

Griekse factcheckers van Ellinika Hoaxes maakten een webversie van het pdf in kwestie. Het document gaat over een onderzoek waarin het SARS-CoV-2 Spike Glycoproteine (afgekort P2 S) in kaart werd gebracht. De onderzoekers keken in de studie hoe dit eiwit van het SARS-CoV-2-virus eruit ziet en hoe het zich gedraagt. Uiteindelijk zit in het Pfizervaccin de 'gebruiksaanwijzing' voor je lichaam om dit eiwit na te maken en zo antistoffen op te bouwen.

De karakterisering van een eiwit is belangrijk in de wetenschap omdat het leidt tot meer kennis over het eiwit, waardoor medicijnen en vaccins ook effectiever gemaakt kunnen worden.

Er werden vier proeven gedaan om karakeristieken van het SARS-CoV-2-eiwit in kaart te brengen. In één van die onderzoeken speelde grafeenoxide een rol. Het woord staat één keer in het document, op pagina 7.

Cryo-EM

Bij het onderzoek in kwestie werd gebruik gemaakt van 'cryo-EM'. Dit is een Nobelprijswinnende microscooptechniek, waarbij in hoge resolutie de biomoleculen in een vloeistof in beeld kunnen worden gebracht. Bij het gebruik van deze techniek werd een dun laagje grafeenoxide aangebracht over een gouden rooster, waar het eiwit op werd gelegd om onderzocht te worden.

De resultaten zijn op pagina 11 te zien. Door de microscoop kon het eiwit 3D in beeld worden gebracht.

Grafeenoxide werd dus alleen gebruikt om een helder beeld van het proteïne te krijgen in één onderzoek. Het zit niet in het productieproces van het Pfizervaccin en staat ook niet op de ingrediëntenlijst van het vaccin zelf. Er zit ook geen grafeenoxide in de coronavaccins van Moderna, AstraZeneca, Janssen en Novavax.

Bij Cryo-EM wordt grafeenoxide bovendien al langer gebruikt, ook voor het karakteriseren van eiwitten. Het werkt goed omdat het onder meer in water oplosbaar is.

Wat is grafeenoxide?

Grafeenoxide is een nanomateriaal. Dit is een extreem klein type materiaal. Tot wel 10.000 keer kleiner dan de dikte van een mensenhaar. Grafeen (wat samen met zuurstof grafeenoxide maakt) is een relatief nieuwe ontdekking. In 2004 slaagden twee wetenschappers er voor het eerst in om het te isoleren. De stof kan in allerlei zaken worden gebruikt, ook in het biomedisch veld.

Het gerucht dat dit materiaal in de coronavaccins zou zitten is hardnekkig, maar ook al meermaals ontkracht. Een aanwijzing daarvoor is met het blote oog te zien. Een fellow die zijn proefschrift deed over vloeistoffen met grafeen erin liet dit zien op Twitter. Matthew Diasio deelde verschillende afbeeldingen en liet zo zien dat vloeistoffen met een klein beetje grafeenoxide gelijk erg donker van kleur worden. Als dit stiekem in vaccins had gezeten, had dit dus nooit onopgemerkt gekund.

Mensen maken zich zorgen om grafeen en grafeenoxide omdat het in bepaalde hoeveelheden giftig kan zijn voor mensen. Maar onderzoek waarbij de stof in andere vaccins werd getest, lijkt aan te tonen dat de hoeveelheid in potentiële vaccins zo klein is dat het niet giftig is. Er wordt nog volop onderzoek naar gedaan. Ook het RIVM geeft aan dat er nog meer onderzoek naar het materiaal en de veiligheid ervan moet worden gedaan. 

(Stand van zaken: 28.03.2023)