Kalergi-plan bestaat enkel in de hoofden van complotdenkers

Meerdere Nederlandstalige artikelen (hier, hier en hier) verspreiden dezelfde waarschuwing: migratie naar Europa is onderdeel van een welomlijnd plan om 'genocide op Europese volkeren te plegen'. Nader onderzoek leert echter snel dat het hier gaat om een compleet verzonnen complottheorie, met bijzonder weinig realiteitswaarde, maar die wel goed gedijt in racistische en antisemitische kringen.

Beoordeling

Het Kalergi-plan bestaat niet, behalve in de hoofden van complotdenkers. Het is bedacht door een prominente holocaustontkenner en wordt gebruikt om racistische en antisemitische sentimenten aan te wakkeren.

Feiten

Vele complotdenkers blijken keer op keer moeite te hebben met het onderscheid tussen een voorspelling (morgen gaat het regenen), een wens (hopelijk gaat het morgen regenen) en een plan (ik ga de wolken manipuleren opdat het morgen gaat regenen). Zo worden voorspellingen die de historicus Yuval Noah Harrari doet door complotdenkers wel vaker als diabolisch plan voorgesteld en een blik op de toekomst van een Deense politica leidde er toe dat sommigen onterecht denken dat een 'elite' alle eigendom wil afschaffen. 

De antisemitische en racistische complottheorie rond het Kalergi-plan is in hetzelfde bedje ziek: een voorspelling uit 1925 over de toenemende vermenging van volkeren in de toekomst, wordt in de woorden van complotdenkers een welomlijnd plan tot 'genocide op de volkeren van Europa'.

Er is welbeschouwd geen enkele sprake van een plan, maar dat neemt niet weg dat het 'Coudenhove-Kalergi-plan' wel vaker opduikt in discussies over migratie. Het doet de ronde online en fungeert als een specifiek Europese versie van een vals narratief rond omvolking en genocide op witte mensen, dat in extreme kringen circuleert.

Graaf Coudenhove-Kalergi

Richard Coudenhove-Kalergi was een Oostenrijkse aristocraat met Japanse roots, die voornamelijk bekend is vanwege zijn inzet voor een pan-Europees project. Dit was met name een reactie op de gruwel van de Eerste Wereldoorlog en had als doel om het continent in een unie te verenigen om verdere oorlogen te vermijden. 

Hij was een van de eerste voorstanders van een unificatie van Europa, en in die hoedanigheid wekte hij onder andere de woede van Hitler en de nazi's op. Na de Tweede Wereldoorlog bleef hij zich inzetten voor zijn pan-Europees project. Hoewel hij ideologisch zeker invloed heeft gehad op de totstandkoming van de Europese Unie, wordt hij niet meteen gerekend tot een van de vaders van die unie. Hij stierf in 1972. Na zijn dood werd de Coudenhove-Kalergi prijs in het leven geroepen, die wordt uitgereikt aan mensen die zich hebben ingezet voor de eenheid van Europa, zoals Angela Merkel.

Tot zover een korte, maar waarheidsgetrouwe samenvatting over het leven van Coudenhove-Kalergi. Hoe is zijn naam nu verbonden geraakt met een van de pot gerukte complottheorie? 

Slordig citeren

De Nederlandstalige artikelen grijpen allemaal terug op hetzelfde Engelstalige artikel, van de website 'The Exposé', wiens claims uit andere artikels al regelmatig weerlegd werden door Deutsche Presse-Agentur (hier, hier, hier, hier en hier).

Als bewijs voor het Kalergi-plan wordt er geciteerd uit een publicatie van Coudenhove-Kalergi uit 1925, Praktischer Idealismus. Hier zou uit moeten blijken dat hij rassenmenging aanmoedigde om zo de Europese bevolking te laten beheersen door Joden. Het gaat om een paar zinnen (p.22-23), waarin Coudenhove-Kalergi voorspelt dat in de toekomst volkeren zich meer en meer zullen mengen door allerhande factoren, en gaan lijken op de oude Egyptenaren.

Maar dit wordt bijzonder slordig geciteerd: De eerste drie zinnen van het citaat zijn te vinden op pagina 22 en 23 van zijn boek uit 1925. De zinnen die in het 'citaat' volgen, staan echter 27 pagina's verder, hoewel het wordt voorgesteld als een continu citaat. Ook wordt er niet letterlijk vertaald en worden woorden weggelaten. Het laatste deel, tussen haken, staat niet op die manier in het boek.

Dat het idee van een "Kalergi-plan" is gebaseerd op uit de context gehaalde citaten, die een verstoord beeld geven van de denkwereld van de Oostenrijker, werd zowel bij Politifact als in deze podcast (vanaf 45:20) bevestigd door Martyn Bond, die een biografie over hem schreef. Volgens Bond schreef Coudenhove-Kalergi voorspellend over het mengen van rassen en sociale klassen in de verre toekomst, op basis van wat hij al waarnam. Op geen enkele manier gaat het over een agenda of vooropgezet plan.

Bedacht door een holocaustontkenner

The Exposé geeft aan dat hun artikel gebaseerd is op een Italiaans artikel uit 2012. Daarin wordt uitvoerig de man geciteerd die het eerst op de proppen kwam met het bestaan van een "Kalergi-plan": Gerd Honsik (hij wordt niet vermeld in het artikel van The Exposé).

In het begin van de jaren 2000 publiceert Honsik, een antisemitische Oostenrijkse schrijver die meermaals voor Holocaustontkenning veroordeeld werd, een pamflet over Kalergi. Hierin wordt voor het eerst gesproken over het plan, op basis van dezelfde zinnen die hierboven besproken werden. Het is dus eerder ironisch dat een fictioneel complot over een genocide uitgevonden werd door een man die er niet in slaagde de zeer reëele genocide ten tijde van de Tweede Wereldoorlog te erkennen.

Ongehinderd door een totaal gebrek aan realiteitswaarde leeft Honsik's 'plan' sindsdien een eigen leven in de hoofden van complotdenkers die achter maatschappelijke fenonemen als migratie per se een actief sturende (kwaadaardige) hand willen zien. Voor de goede orde: De Europese Commissie heeft in 2019 ontkennend gereageerd op de vraag of het Kalergi-plan aan de basis van de Europese migratiepolitiek lag.

(Stand van zaken: 06.09.2022)