Smeltend ijs onthult oerbos: klimaatverandering versnelt

Wetenschappers ontdekten een 5900 jaar oud bos onder een smeltende gletsjer in de Rocky Mountains. Volgens Facebookgebruikers (hier en hier), zou dat bewijzen dat het vroeger warmer was op aarde dan nu - en dat de huidige klimaatverandering geen menselijke oorzaak heeft. Maar klopt dat wel?

Beoordeling

De claim is misleidend. Het klopt dat er in het verleden periodes waren waarin het klimaat warmer was dan nu. De ontdekking van het oerbos toont aan dat het op die specifieke plek ooit warmer was dan nu. Dit is echter niet in strijd met het feit dat de huidige, ongekend snelle opwarming van de aarde veroorzaakt wordt door de mens.

Feiten

De Facebookposts baseren zich op een artikel van de website Frontnieuws. Dat is een website die regelmatig nepnieuws verspreidt. Deutsche Presse-Agentur (dpa) ontkrachtte al eerder valse claims afkomstig van de site.

Nu trekt Frontnieuws verkeerde conclusies uit een wetenschappelijke publicatie. Die publicatie gaat over de ontdekking van een 5900 jaar oud bos onder een smeltende gletsjer in de Rocky Mountains. De bomen groeiden op een hoogte van 3100 meter, zo’n 180 meter boven de huidige boomgrens. Dit suggereert dat de omstandigheden destijds (in ieder geval lokaal) gunstiger waren voor boomgroei op deze hoogte dan nu.

De bomen groeiden tussen 5950 en 5440 jaar geleden, tijdens een periode waarin de temperatuur geleidelijk daalde. Volgens de onderzoekers veroorzaakte langdurige vulkanische activiteit een toename van aerosolen in de atmosfeer, wat het zonlicht blokkeerde en de temperatuur verlaagde. Het klimaat werd kouder, waardoor de bomen uiteindelijk niet meer konden overleven en onder het ijs verdwenen.

Smeltende gletsjers

Het feit dat deze bomen nu tevoorschijn komen, betekent niet dat de aarde destijds warmer was dan nu. De gemiddelde temperatuur op aarde is in het grootste gedeelte van de laatste 11.300 jaar niet zo warm geweest als in het laatste decennium.

Het toont juist aan hoe extreem de huidige opwarming is. Gletsjers die duizenden jaren stabiel waren, smelten nu door de ongekend snel stijgende temperaturen.

Zoals paleoklimatoloog Cathy Whitlock (één van de onderzoekers) aangeeft in een interview met het wetenschappelijk tijdschrift New Scientist: "Deze ontdekking was mogelijk door antropogene [door mensen veroorzaakte] klimaatverandering – stijgende temperaturen onthullen nu gebieden die millennia lang onder ijs lagen".

Een lokale opwarming bewijst geen wereldwijde trend

De ontdekking van een lokale opwarming in het verleden bewijst geen wereldwijde trend. Klimaatveranderingen kunnen lokaal variëren door een combinatie van factoren zoals oceaanstromingen, veranderende windpatronen, en zelfs vulkanische activiteit. Een tijdelijke periode van hogere temperaturen in één regio zegt dus niets over de gemiddelde wereldtemperatuur op dat moment.

De snelheid van de huidige opwarming is ongekend

Dat er in het verleden tijdelijk warmere periodes waren, is geen bewijs dat de huidige opwarming normaal is. Het fundamentele verschil met eerdere periodes van opwarming ligt in de snelheid waarmee dat nu gebeurt. In het verleden gebeurde klimaatverandering geleidelijk over duizenden tot honderdduizenden jaren als reactie op natuurlijke factoren zoals onder meer Milankovitch-cycli (wijzigingen in de baan van de aarde rond de zon), vulkanisme en variaties in de zonneactiviteit.

De huidige opwarming gebeurt echter in een tijdsbestek van slechts enkele decennia. Volgens het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC)is de gemiddelde wereldtemperatuur sinds de industriële revolutie al met 1,1 °C gestegen (IPCC, 2023). Recent onderzoek van de World Meteorological Organization (WMO) laat zien dat 2023 het warmste jaar ooit was, met een temperatuur die 1,45°C boven het niveau van vóór de industriële revolutie lag. De opwarming gaat de laatste decennia steeds sneller.

Deze temperatuurstijging is volgens het IPCC alleen te verklaren door menselijke invloeden. Wetenschappers hebben aangetoond dat deze snelle opwarming voornamelijk het gevolg is van een toename van broeikasgassen, zoals koolstofdioxide (CO2), methaan en stikstofoxiden, die vrijkomen door menselijke activiteiten, zoals de verbranding van fossiele brandstoffen, ontbossing en landbouw. Deze gassen blijven langdurig in de atmosfeer en vangen de warmte van de zon op, waardoor de aarde opwarmt. Dit effect staat bekend als het broeikaseffect.

(Stand van zaken: 26.3.2025)