Radiotelescoop doet onderzoek naar universum en het weer

In een Facebookpost wordt geclaimd dat een grote installatie in Nederland het weer zou kunnen veranderen en ook nog eens het middelpunt van een wereldwijd HAARP-systeem zou kunnen zijn. En "Is er ooit een debat gevoerd over deze installatie?", vraagt een Facebookgebruiker zich af. Deze feitencheck geeft antwoorden en broodnodige context.

Beoordeling

De LOFAR-radiotelescoop in Drenthe beïnvloedt het weer niet en is niet gelinkt aan het Amerikaanse onderzoeksprogramma HAARP. Bovendien wordt in de politiek geregeld over het Drentse systeem gesproken.

Feiten

Een Low Frequency Array (LOFAR) is een radiotelescoop die samengesteld is uit duizenden kleinere radio-antennes. Een computer combineert de data van de verschillende antennes tot een grote databundel. De eerste van deze radiotelescopen werd in 2010 in Drenthe gebouwd, maar intussen zijn er in verschillende landen zulke projecten.

LOFAR bestaat uit twee soorten antennes. De Low Band Antenna (LBA) meet radiogolven tussen 10 en 90 megahertz (MHz). De High Band Antenna (HBA) vangt signalen op tussen 110 en 250 MHz. Met die signalen kunnen verschillende zaken in het heelal gemeten worden, zoals bijvoorbeeld signalen uit de periode net na de oerknal of de vorming van zwarte gaten en botsingen van clusters van sterrenstelsels.

Geen weermanipulatie

Dat LOFAR ook het weer kan beïnvloeden klopt niet. LOFAR onderzoekt namelijk louter de ruimte en weersverschijnselen op aarde, maar beïnvloedt die niet.

Wel gebeurt er onderzoek naar weerverschijnselen op de aarde. Zo is het met LOFAR bijvoorbeeld gelukt om de vorming van een bliksemschicht vast te stellen. Ook kan de telescoop helpen om de invloed van de zon op ons klimaat te onderzoeken. 

Geen link met HAARP

Daarnaast wordt op Facebook geclaimd dat LOFAR het middelpunt is van ‘een wereldwijd HAARP-systeem’. HAARP staat voor ‘High-frequency Active Auroral Research Program', een Amerikaans onderzoeksprogramma in Alaska dat de ionosfeer bestudeert. Dit gebeurt onder andere met het Ionospheric Research Instrument, een reeks antennes die naast elkaar worden opgesteld. Deze antennes kunnen signalen tussen 2,7 en 10 MHz uitzenden.

Net zoals LOFAR kan HAARP het weer niet beïnvloeden. Daarover schreef Deutsche Presse-Agentur al meermaals artikels. Er is bovendien geen link tussen de twee onderzoeksinstituten.

Politiek debat

In de Facebookpost wordt verder gevraagd of de politiek zich met LOFAR bezighoudt. Over de komst van het LOFAR-systeem is door politici meermaals gediscussieerd.

Zo bijvoorbeeld in het Drents Parlement. In 2006 werd gesproken over de subsidie en voortgang van het project in een voorjaarsnota van de provincie. En in 2018 werd een ingestuurde brief behandeld over de komst van een windpark vlakbij de radiotelescoop. In 2016 werd datzelfde al eens besproken in de Tweede Kamer.

(Stand van zaken: 07.06.2024)