Kankerprojecties gebaseerd op cijfers van voor 2020

De meeste kankers komen veel vaker bij oudere mensen dan bij jongere mensen voor. Dat is ook het geval bij borstkanker, de meest voorkomende kankervorm bij vrouwen. Een statistiek die zou laten zien dat de borstkankercijfers bij vrouwen onder de 45 jaar aan het exploderen is, zorgt dan ook voor paniek op sociale media. 

Aangezien het borstkankercijfer op de statistiek vooral de hoogte inschiet na 2022, komen gebruikers op Facebook en TikTok tot de conclusie dat er een link moet zijn met de coronavaccins, die vanaf 2021 beschikbaar waren. Het is echter een goed idee om eerst naar de oorsprong van de cijfers te kijken, alvorens verregaande conclusies te trekken.  

Beoordeling

De cijfers zijn een samenraapsel die kankerprojecties bij verschillende leeftijdsgroepen tonen en dus niet vergeleken kunnen worden. Het is onmogelijk om op basis van deze cijfers iets over de impact van coronavaccins te zeggen, want dit zijn geen reële cijfers maar projecties op basis van data van voorgaande jaren, waarvan het meest recente 2019 is. 

Feiten

De cijfers zijn afkomstig van jaarrapporten van cancer.org, de website van de American Cancer Society, en gaan dan ook over de VS. De cijfers zijn dus wel degelijk echt, maar er zijn meerdere aspecten aan die ervoor zorgen dat conclusies niet zomaar getrokken mogen worden. Zo tonen ze niet elk jaar dezelfde groep en de cijfers zijn projecties, geen tellingen. 

Leeftijdsgroepen

26.660 voorspelde gevallen voor 2019 is zoals op de gedeelde statistiek terug te vinden bij vrouwen onder 45 jaar, net als 26.500 voor 2020 en 26.510 voor 2021. 47.550 voorspelde gevallen in 2022 gaat echter niet over vrouwen onder 45, maar vrouwen onder de 50; een grotere groep, waar oudere vrouwen bijkomen, voor wie de kans op borstkanker hoger is. 

Het cijfer van 2023 tot slot, 297,790, valt helemaal niet te vergelijken. Dit cijfers beschrijft geen specifieke leeftijdscategorie, maar omvat alle vrouwen. Niet verwonderlijk dus dat het aantal stijgt, als de bekeken groep steeds groter wordt, en voornamelijk wordt aangevuld met de grootste risicogevallen. 

Het cijfer voor vrouwen onder de 50 in 2023 ligt trouwens op 48,780. Iets hoger dan in 2022, maar niet ontzettende veel. De cijfers voor borstkanker bij alle vrouwen liggen in 2019, 2020, 2021 en 2022 trouwens in de lijn van die van 2023. Iets lager, maar van dezelfde grootorde. 

Projecties, geen tellingen

Zowel op de pagina's waar de cijfers te downloaden zijn (2019, 2020, 2021, 2022 en 2023) als op de pdf's met de cijfers (2019, 2020, 2021, 2022 en 2023) staat de waarschuwing om niet te doen wat op sociale media nu net wel gebeurd: de cijfers gebruiken om tendensen rond de toename van kankers aan te tonen. 

Waarom is dat? De cijfers die hier getoond worden zijn geen weergave van hoeveel gevallen van kanker er dat jaar waren; maar projecties over het aantal verwachte kankergevallen op basis van voorgaande jaren. Op de pdf's staat telkens dat het gaat om een schatting op basis van 18 jaar tot 4 jaar voor het desbetreffende jaar. Voor 2020 gaat het dus om een schatting op basis van de data van 2002 tot 2016. 

Dat verklaart ook meteen waarom er al cijfers voor 2023 zijn, hoewel het op moment van schrijven nog 27 juni 2023 is, en dus nog ongeveer de helft van het jaar moet afgewerkt worden. Dit is geen cijfer voor 2023 tot juni. Dit is een cijfer voor heel het jaar, ook het deel dat nog moet komen. Dat kan omdat het een voorspelling is en geen reëel cijfer. En aangezien de methodologie voor deze voorspellingen door de jaren heen kan veranderen, kan je ze niet vergelijken.

Licht stijgende trend

Om werkelijke trends in kankergevallen te zien, moet je naar reële cijfers kijken. Maar de meest recente die beschikbaar zijn, zijn die van 2020. 

Deze voorspellingen of projecties van kankergevallen kunnen erg nuttig zijn om inschattingen te maken rond beleid en de capaciteit die nodig gaat zijn in ziekenhuizen. Wat ze niet doen, is een reeël beeld schetsten van de evolutie in aantal kankers.

En wat deze cijfers al helemaal niet laten zien, is een impact die vaccinatie zou hebben op kankergevallen. De laatste schattingen, die van 2023, zijn namelijk gebaseerd op cijfers tot 2019. Toen was er van coronavaccins nog geen sprake. Er is ook geen enkele reden om aan te nemen dat de coronavaccins een invloed zouden hebben op de ontwikkeling van kanker van eender welk type. 

Wel is het zo dat het aantal gevallen van borstkanker de laatste jaren aan het stijgen is, ook in Nederland. Dit is helemaal niet zo spectaculair als de cijfers in de posts op sociale media, maar de stijging is er wel en is hoofdzakelijk te wijten aan een veranderende levensstijl. Het positieve nieuws is dan weer dat steeds meer mensen een diagnose met borstkanker overleven.  

(Stand van zaken: 27.06.2023)