Mobiele bibliotheken bestaan, maar futuristisch beeld is nep

Het ziet er behoorlijk indrukwekkend uit, en dat vinden gebruikers op Facebook en Twitter ook. Een afbeelding die een futuristische mobiele bibliotheek in Italië moet tonen doet vlot de ronde op het internet. Details in het beeld verraden echter dat het toch te mooi is om waar te zijn. 

Beoordeling

Het beeld werd gecreëerd met gebruik van kunstmatige intelligentie en is dus niet echt.

Feiten

Wie met de rechtermuisknop op de afbeelding op sociale media klikt, krijgt een menu te zien waar een van de opties "Afbeelding openen op nieuw tabblad" is. Door daarop te klikken wordt enkel de afbeelding geopend op een nieuw tabblad en is het mogelijk in te zoomen en zo de afbeelding beter te inspecteren. 

Meteen valt op dat er allerlei zaken niet kloppen aan de afbeelding. De opvallendste? De mensen in het beeld hebben geen gezicht. De tweede persoon van links heeft zelfs geen hoofd. Verder kloppen de lijnen van het gebouw rechtsboven niet helemaal, en wordt de mobiele bibliotheek getrokken door een voertuig dat bij nadere inspectie niet in staat lijkt erg ver te rijden. 

De afbeelding is dan ook niet echt, maar gecreëerd met kunstmatige intelligentie, of AI (artificial intelligence). Dat ontdekte ook de website Hoax Eye, gespecialiseerd in het ontmaskeren van bewerkte en valse beelden. De afbeelding werd op Instagram gepubliceerd door ontwerpstudio Ulises, die kunstmatige intelligentie gebruikt om architecturale projecten te visualiseren. In hun Instagramposts zijn overigens nog meer gelijkaardige beelden terug te vinden. 

Opvallend is dat in de originele post van Ulises geen sprake is van Italië. Dit is een detail dat blijkbaar later zonder duidelijke aanleiding is toegevoegd en terugkomt in de meeste sociale mediaberichten met de afbeelding; ook in verschillende talen zoals Engels en Frans. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat er geen mobiele bibliotheken in Italië zijn; maar de AI-creatie toont dat niet.

Generatieve kunstmatige intelligentie

Generatieve kunstmatige intelligentie voor beelden is een ware hype online sinds de lancering van Dall-E in 2022. Zulke AI creëert een beeld op basis van de tekstinvoer van de gebruiker. Dat kan indrukwekkende resultaten opleveren; beelden die bijna niet te onderscheiden zijn van levensechte foto's. 

Helaas wordt het ook gebruikt om mensen te misleiden over bepaalde onderwerpen, zoals AI-beelden van Trump die gearresteerd werd, zonder de vermelding dat de beelden niet echt waren. Daarom is het niet slecht om te kunnen ontdekken of een beeld gecreëerd is met de hulp van AI.

Meerdere websites bieden dan ook tips aan om AI-beelden te detecteren. Er zijn online programma's te vinden die de kans berekenen dat een beeld door AI gemaakt is, maar net zo goed is het belangrijk om goed te kijken en logisch na te denken.

Zo is het altijd goed om te letten op de handen (die AI maar met moeite goed krijgt), of andere zaken in het beeld die logisch niet kunnen kloppen. Sommige AI-diensten, zoals Dall-E, hebben ook een watermerk op hun beelden, hoewel dat er natuurlijk afgeknipt kan zijn. Voorts kan een zoektocht met reverse image search ook helpen om de origine van een beeld te achterhalen.

Dpa controleerde in het verleden ook al beelden van Julian Assange in zijn cel, het MET Gala, oude reuzen en een explosie aan het Pentagon die achteraf allemaal het werk bleken te zijn van AI.

(Stand van zaken: 19.06.2023)