Indiase coronacritici beschuldigden hoofdwetenschapper WHO

Over corona horen we steeds minder vaak op het nieuws, maar op sociale media blijven allerhande geruchten rondgaan. Een screenshot van een nieuwsbericht zou bewijzen dat een "overheidsdienaar in India", die het gebruik van het omstreden medicijn ivermectine zou hebben verboden tijden de coronapandemie, daar nu voor terecht staat. De doodstraf zou zelfs tegen haar geëist worden. Sommige Facebookgebruikers zijn blij met de rechtspraak en noemen het een "hulde". Wat is er waar van dit verhaal?

Beoordeling

Bijzonder weinig hier klopt. Het nieuwsbericht uit 2021 gaat over een ophef die een groep particuliere advocaten veroorzaakte, nadat ze in een openbare kennisgeving Soumya Swaminathan beschuldigden voor het afraden van het gebruik van ivermectine tegen COVID-19. De kennisgeving had geen proces, laat staan mogelijke de doodstraf tot gevolg. Swaminathan werkte toentertijd overigens voor het WHO, en was dus geen Indiase 'overheidsdienaar'.

Feiten

Door te zoeken naar de tekst in de screenshot komt een online artikel uit juni 2021 van het Noord-Afrikaanse platform L'Observateur naar boven. Daaruit wordt al meteen duidelijk dat de vrouw in de foto Soumya Swaminathan is, toentertijd hoofdwetenschapper bij de WHO, en toen dus niet in dienst van de Indiase overheid.

Door verder te zoeken op instanties en namen die in het artikel genoemd worden, blijk dat de Indian Bar Association (IBA) in het voorjaar van 2021 een 51-pagina lange kennisgeving publiceerde waarmee ze Swaminathan wilde aanklagen voor het verspreiden van desinformatie over de werking van ivermectine. In een bijdrage op de IBA-website werd enkele dagen later gewaarschuwd dat Swaminathan "en anderen" een doodsstraf boven het hoofd zou kunnen hangen.

In mei 2021 postte Swaminathan namelijk een tweet, waarin ze - volgens de richtlijnen die het WHO in maart 2021 had uitgegeven - nogmaals duidelijk maakte dat de WHO het gebruik van ivermectine tegen COVID-19 afraadde. Swaminathan verwijderde de tweet na de kennisgeving.

De Indian Bar Society is, in de woorden van de Health Policy Watch, "een vrijwillige organisatie" van advocaten. Uit hun website blijkt dat ze een heel dossier over corona hebben en veel kritiek uiten zowel op het wereldwijde als nationale coronabeleid.

De kennisgeving had geen verdere juridische gevolgen, en Indianse autoriteiten hebben de beschuldiging ook niet verder opgepakt, blijkt uit meerdere factchecks die in 2021 al over vergelijkbare claims werden geschreven. Van een mogelijke doodstraf, waar de IBA zelf op hintte, is dus al helemaal nooit sprake geweest.

Ivermectine

Het gebruik van het medicijn ivermectine tegen COVID-19 is al sinds het begin van de pandemie omstreden. Gezondheidsorganisaties zoals de internationale WHO, het Europese EMA en Amerikaanse FDA raadden het gebruik van het medicijn af, door gebrek aan wetenschappelijk bewijs dat het medicijn het coronavirus werkelijk zou bestrijden. Ook de Indiase Raad voor Medisch Onderzoek gaf in augustus 2021 een negatief advies.

De laatste jaren schreef Deutsche Presse-Agentur (dpa) al vele factchecks over wat het medicijn al dan niet voor COVID-19 zou betekenen, zie hier, hier, hier, hier en hier.

(Stand van zaken: 26.04.2023)