Geen bewijs dat bericht aan Oekraïense soldaten echt is

De redenering die de Russische president Poetin vaak noemt voor de inval in Oekraïne, is dat het land volgens hem "gedenazificeerd" moet worden. Een foto die op sociale media rond gaat, moet dat narratief verstevigen. Het toont een stuk papier dat afkomstig zou zijn van het Duitse ministerie van Defensie. In de tekst worden mensen uit Oekraïne erop gewezen dat er in Duitsland een straf staat op het gebruik van hakenkruizen en andere symbolen die verbonden zijn aan het fascisme. Volgens de Nederlandstalige claims bij de afbeelding was de waarschuwing te vinden in een gebouw van de Bundeswehr (het Duitse leger).

Beoordeling

Er is geen bewijs dat deze aankondiging echt is. Volgens de Bundeswehr is het niet afkomstig van de verantwoordelijke dienst binnen het leger voor de training van de Oekraïense soldaten.

Feiten

Na veel druk van de internationale gemeenschap gaf Duitsland eind januari toestemming om Leopard 2-tanks naar Oekraïne te sturen. Andere landen met deze gevechtsvoertuigen konden ze niet eerder leveren: ze hadden Duitse goedkeuring nodig, omdat de tanks van Duitse makelij zijn.

Zo’n Leopard-tank bedien je niet zomaar. Oekraïense soldaten worden daarom momenteel in Duitsland getraind op het gebruik ervan. In die context zou de waarschuwing aan de Oekraïners in een gebouw van de Bundeswehr hangen.

De Bundeswehr ontkent dat tegenover Deutsche Presse-Agentur (dpa): "De getoonde informatie is niet afkomstig van het door de Bundeswehr geleide Special Training Command voor het trainen van Oekraïense soldaten in Duitsland", aldus een woordvoerder.

Verdachte details

Het vel papier heeft een aantal kenmerken die het onwaarschijnlijk maken dat dit een officieel bericht van het ministerie van Defensie of de Bundeswehr is.

Behalve het logo van het ministerie, staat er geen datum of briefhoofd bij het bericht. Ook een afzender ontbreekt. Officiële brieven en berichten bevatten meestal informatie over wie er verantwoordelijk voor is, in de vorm van bijvoorbeeld de naam, titel en handtekening. Voorbeelden daarvan zijn zowel bij de Bundeswehr als bij het ministerie van Defensie te vinden.

De brief is ook alleen in het Duits geschreven. Dat is vreemd, omdat de waarschuwing bedoeld zou zijn voor Oekraïense Auszubildende (leerlingen/mensen in opleiding). Het zou dus logischer zijn om de inhoud ook in het Oekraïens en/of het Russisch te vertalen. Tijdens de trainingen die de Oekraïners bij de Bundeswehr krijgen, worden de instructies ook vertaald in het Oekraïens en het Russisch.

De tekst waarschuwt dat er in Duitsland een gevangenisstraf tot drie jaar of een hoge geldboete staat op het vertonen van hakenkruizen. De brief vermeldt niet de relevante paragraaf uit de wet, waar een overheidsinstantie hoogstwaarschijnlijk wel naar zou verwijzen. In dit geval gaat dat om §86a uit het Duitse wetboek van Strafrecht.

Ook op het gebied van taal zijn er een aantal eigenaardigheden. In de hierboven genoemde wet staat: "Verwenden von Kennzeichen" (vertaling: het gebruik van symbolen). In de foto online wordt gesproken van "die Demonstration von" (vertaling: de demonstratie van). Het zou logischer zijn als hier de precieze verwoording uit de wet was gebruikt.

De formulering "kann... erhalten werden" (vertaling: kan verkregen worden) is in de Duitse taal bovendien ongebruikelijk, concludeerde dpa al in een Duitstalige factcheck. De straffen voor het tonen van een hakenkruis die op het papier te lezen zijn, kloppen overigens wel met de wet.

Er is dus niets wat bewijst dat deze waarschuwing aan Oekraïense soldaten echt van het Duitse ministerie van Defensie of van de Bundeswehr is. De Bundeswehr spreekt bovendien tegen dat de trainingsdivisie van het leger hier iets mee te maken heeft. Er is maar één foto van het papier in omloop, die in werkelijkheid overal kan zijn gemaakt.

(Stand van zaken: 20.02.2023)