Rechter legde jury uit hoe een verdict te vellen

Nederlandstalige Facebookgebruikers delen de screenshot van een artikel, waaruit moet blijken dat een Nieuw-Zeelandse rechter recent verklaarde dat twaalfjarigen kunnen toestemmen met seks met een volwassene. De bijhorende commentaar linkt dit ook aan de huidige premier van Nieuw-Zeeland. De titel van het artikel is echter te suggestief voor het verhaal dat erachter zit. 

Beoordeling

Een hiaat in de Nieuw-Zeelandse wet bracht dat een beklaagde van seksueel misbruik zich mocht verdedigen met het argument dat een twaalfjarige instemming had gegeven. De rechter van de zaak zorgde ervoor dat de jury begreep wat de wet, die van 1961 dateert, exact zegt. Hij zei niet dat kinderen daadwerkelijk met seks kunnen instemmen. 

Feiten

In de zomer van 2022 stond een man in Nieuw-Zeeland terecht voor seksueel misbruik van twee minderjarige meisjes, tien jaar eerder. De openbare aanklager legde hem 33 klachten van seksueel misbruik ten laste. De klachten gingen onder andere over verkrachting, zedenfeiten met een minderjarige, seksuele aanranding, seksueel geweld, niet-seksuele aanranding en inbreuk tegen de goede zeden op een kind.

De beklaagde verdedigde zich tegen de klachten van seksueel geweld door te stellen dat één van de meisjes, twaalf jaar oud op het moment van de feiten, had toegestemd in de seksuele relatie. Zo zou er dus van seksueel geweld geen sprake zijn geweest. Het feit dat dit een mogelijke verdediging was in een rechtzaak, leidde ook toen tot beroering. 

Dit verhaal werd ook opgepikt door Newspunch, een website die bekendstaat om het verspreiden van misinformatie en wiens artikelen al meerdere malen het onderwerp waren van een dpa-factcheck. Zij presenteren het verhaal met suggestieve titel en een niet erg willekeurige selectie van passages uit een artikel van The New Zealand Herald.

Verouderde wet

Waar zit het probleem? In Nieuw-Zeeland (Aotearoa in het Maori) is de minimumleeftijd om in te stemmen met seksuele activiteiten zestien jaar. Aangezien het meisje op het moment van de feiten twaalf jaar oud was, kon ze dus niet instemmen met de seksuele relatie. De strafwet van Nieuw-Zeeland, die dateert van 1961, heeft echter een lastige lancune specifiek rond seksueel geweld. 

In sectie 128 van de strafwet wordt seksueel geweld gedefinieerd als onwettige seksuele connectie zonder toenstemming of redelijk geloof in toestemming. In sectie 128A worden verschillende voorbeelden gegeven van wat geen toestemming is, maar niet wat het dan wel is. Leeftijd wordt niet vermeld. Dit laat een beklaagde toe om te argumenteren dat die ervan uitging dat het slachtoffer, ongeacht de leeftijd, instemde. De beklaagde moet dit niet aantonen met concreet bewijs.

In dat geval is het aan de jury om te oordelen of ze geloven dat de beklaagde dit dacht. En dat is wat de rechter hen uitlegde tijdens de rechtzaak. Dat is zijn taak aangezien de jury geen juridische experts zijn. Hij verklaarde niet dat hij vindt dat het slachtoffer in deze zaak instemming kon geven. Hij legt alleen uit wat de meer dan 60 jaar oude wet zegt. 

Petitie tot wetsverandering

Een rechter heeft namelijk niet het recht om wetten aan te passen; die taak is weggelegd voor het parlement. Er is in Nieuw-Zeeland veel kritiek op deze secties van de strafwet. Deze lijkt bijzonder verouderd en deze strafzaak was de rechtstreekse aanleiding voor een petitie aan het parlement om de strafwet op dit gebied aan te passen. De Australische staat New South Wales pakte hetzelfde legale probleem recent aan door te definiëren wat instemming wel is, in plaats van wat het niet is. Dat hoopt de Nieuw-Zeelandse petitie ook te bereiken.

De Nieuw-Zeelandse jury besloot in de strafzaak overigens de beklaagde niet te geloven en deze werd schuldig bevonden aan alle 33 klachten van seksueel misbruik. De rechter verklaarde vervolgens dat hij het eens was met het verdict van de jury. 

(Stand van zaken: 16.01.2023)