Met d-dimeren is geen verstoring in het immuunsysteem aan te tonen

Een fragment uit het NPO Radio 1-programma Gaan! doet de ronde op sociale media (video gearchiveerd). In het fragment vertelt een man, die zegt CCU-verpleegkundige te zijn, dat hij in het ziekenhuis een toename ziet aan gevaccineerde patiënten "die spijt hebben als haren op hun hoofd". Een bepaalde waarde in het bloed, d-dimeren, zou bij deze mensen enorm gestegen zijn, wat zou wijzen op een aantasting van het immuunsysteem.

Beoordeling:

De beweringen die deze man doet kloppen niet. Aan de hand van d-dimeren kan niets worden gezegd over het immuunsysteem. Deze waarde heeft te maken met bloedstolling. Er is geen gegrond bewijs dat het immuunsysteem wordt beschadigd door het coronavaccin of enig ander vaccin.

Feiten:

De beller in het fragment, die zich voorstelt als Maarten, was te horen in de uitzending van het NPO Radio 1-programma Gaan! van 13 oktober, net iets voor 5 uur in de ochtend. In dit programma mogen luisteraars meepraten over het nieuws. Deze uitzending ging het over de discussie of de coronamaatregelen zouden moeten worden aangescherpt voor specifieke gebieden waar de vaccinatiegraad laag is, zoals de Biblebelt.

De laatste beller voor het nieuws van 5 uur is de man die zich voorstelt als Maarten. Hij zegt ook CCU-verpleegkundige te zijn, maar specificeert niet in welk ziekenhuis. De CCU is de hartbewaking, hier liggen mensen met acute en ernstige hartproblemen.

Omdat niet duidelijk is waar deze Maarten zou werken, is ook niet met zekerheid te zeggen of hij daadwerkelijk verpleegkundige is. Online barstte speculatie los en werd er gewezen naar een IC-verpleegkundige in het UMC Utrecht die dezelfde naam draagt en een paar jaar geleden te zien was in een promotiefilmpje voor het ziekenhuis. Het UMC Utrecht bevestigt op Twitter dat dit niet dezelfde Maarten is als in het radiofragment. Dit zou het ziekenhuis ook in een statement aan het platform CommonSenseTV hebben geschreven, nadat die deze Maarten ook benoemden in een artikel over het radiofragment.

D-dimeren

Het hoofdpunt van de man in het radiofragment is dat hij in het ziekenhuis een toename aan gevaccineerde patiënten zou zien die hier spijt van hebben: "Omdat uit onderzoek blijkt, en wij kunnen dat ook in het bloed meten, de zogenaamde d-dimeren, dat die enorm gestegen zijn in het bloed. En dat zijn juist de mensen die gevaccineerd zijn. Hun auto-immuunsysteem blijkt te worden aangetast door het vaccin," stelt hij. De presentator geeft hier tegengas tegen en voegt toe dat dit helemaal niet bewezen is. Daar heeft hij gelijk in.

Ten eerste is het wat vreemd dat een specialistisch verpleegkundige meerdere malen spreekt over een 'auto-immuunsysteem'. Dit is namelijk geen medisch correcte term. Het systeem dat je afweer regelt heet het immuunsysteem. Ziektes waarbij het immuunsysteem zich tegen het eigen lichaam keert heten wel auto-immuunziektes. Deze man voegt de twee begrippen samen in één woord.

Ten tweede klopt het niet dat afwijkingen aan het immuunsysteem kunnen worden gemeten door D-dimeren. Een D-dimeer staat ook wel bekend als een trombosetest en wordt aangevraagd om trombose uit te sluiten. Bij hoge D-dimeerwaarden betekent dit dat er zeer waarschijnlijk verhoogde stolactiviteit is in het bloed, ofwel: bloedstolsels.

"Een toename van D-dimeren zegt inderdaad niets, want dit heeft te maken met bloedstolling en niet met het immuunsysteem," bevestigt ook immunoloog Marjolein van Egmond aan dpa.

Dat deze man dit als argument aanhaalt om te bewijzen dat gevaccineerden een verstoring in hun immuunsysteem hebben, is compleet ongegrond.

Geen sluitend bewijs van aantasting immuunsysteem

Dan zijn algemene bewering dat deze gevaccineerde patiënten een "permanent aangetast immuunysteem" hebben. Ook hiervoor ontbreekt ieder bewijs.

"Er is geen enkel bewijs dat coronavaccinaties (of enige andere vaccinatie) het immuunsysteem aantast," vertelt van Egmond. "Er is ook geen enkele reden om aan te nemen dat dat zou gebeuren. Zowel de vectorvaccins als mRNA vaccins maken gebruik van dezelfde routes die virussen ook gebruiken. Daarom wordt er juist op een heel natuurlijk manier een immuun response opgewekt."

De claim dat vaccins een auto-immuunziekte veroorzaken is overigens al veel ouder dan de coronapandemie. Er zijn al meerdere studies gedaan in dit verband. Tot op heden is er niet op grootschalige schaal aangetoond dat vaccins tot auto-immuunziektes leiden, schrijft ook USA Today in een factcheck.

Het is wel belangrijk om te noemen dat er een auto-immuunziekte is die als een zeldzame bijwerking van het Janssenvaccin vernoemd staat: Guillain-Barré syndroom (GBS). Dit is ook een zeldzame bijwerking van de griepprik. Bij deze aandoening valt het immuunsysteem zenuwen van buiten het centraal zenuwstelsel aan.

Het beoordelingscomité van het Europees Geneesmiddelenagentschap keek naar 108 wereldwijde meldingen van GBS na vaccinatie met Janssen, waarvan één met dodelijke afloop. Op dat moment waren er 21 miljoen mensen met het Janssenvaccin gevaccineerd.

Bij het Nederlandse bijwerkingencentrum Lareb zijn er in totaal 7 meldingen van GBS bij het Janssenvaccin, sinds het begin van de vaccinatiecampagne in januari 2021. Deze meldingen staan niet direct gelijk aan een bewezen oorzakelijk verband met het vaccin. Iemand kan ook per toeval na zijn vaccinatie gediagnosticeerd zijn met GBS.

Ook bij het AstraZenecavaccin is een waarschuwing voor GBS opgenomen in de bijsluiter. Het staat hier alleen niet als officiële bijwerking vernoemd.

Dat er veel gevaccineerde patiënten in het ziekenhuis zouden liggen met een 'aangetast' of 'beschadigd' immuunsysteem is daarentegen nog steeds onwaarschijnlijk. De coronavaccins verzwakken je immuunsysteem niet, maar versterken deze juist, aldus gezondheidsexperts in een factcheck van persbureau AP.

De man haalt op het einde nog professor Schetters aan. Ook hij zou bewijs geven dat het immuunsysteem wordt beschadigd door coronavaccins. Dat is onbewezen, stellen van Egmond en twee collega-wetenschappers in januari 2021 in het Reformatorisch Dagblad. Ook dpa schreef hier destijds een factcheck over. "Heel soms raakt het afweersysteem in de war", zei Van Egmond destijds. "Dan kan er inderdaad auto-immuniteit ontstaan, maar dit is een zeldzame bijwerking en is tot nu toe bij dit vaccin niet gemeld. Overigens kan auto-immuniteit ook ontstaan na een infectie."

Over die erg zeldzame gevallen van auto-immunziektes is inmiddels dus wel wat meer bekend, waardoor GBS is opgenomen in de bijsluiter van het Janssen- en AstraZenecavaccin.

De redenering van deze man is sowieso onjuist. Met d-dimeren is helemaal niet aan te tonen of er iets mis is met iemands immuunsysteem. Dit maakt zijn betoog al een stuk minder geloofwaardig. Hoewel er zeer zeldzame gevallen bekend zijn waarbij een vaccin in verband kan worden gebracht met een autoimmuunziekte, is dit zeker niet op een grotere schaal het geval. Voor verdere 'beschadiging' aan het immuunsysteem is geen bewijs.