Vaccins zijn effectief middel tegen reële bedreiging corona

Volgens een quote die de ronde doet op sociale media zouden de vaccins tegen COVID-19 experimenteel zijn en niet werken. Ook zou COVID-19 de volksgezondheid nooit in gevaar hebben gebracht, omdat de IFR (infection fatality rate) van COVID-19 en de griep dezelfde is. 

Beoordeling

De vaccins tegen het coronavirus zijn niet experimenteel. Hoewel ze geen volledig sluitende bescherming bieden, zijn de vaccins een belangrijk instrument in het beperken van de verspreiding van COVID-19. Ten slotte is het onmogelijk en zinloos om COVID-19 en de griep op basis van hun IFR te vergelijken. 

Feiten

De vaccins tegen COVID-19 die zijn goedgekeurd in Europa (Pfizer, Moderna, AstraZeneca en Johnson & Johnson op 20 september 2021) zijn geen experimentele vaccins. Ze zijn voorwaardelijk goedgekeurd, maar dat wil niet zeggen dat ze experimenteel zijn. Dit thema was ook al onderwerp van een eerdere dpa-factcheck.

De vaccins tegen het coronavirus zijn ontwikkeld op een manier die voldeed aan alle legale vereisten voor vaccinontwikkeling. Bepaalde fasen, die bij andere vaccins na elkaar gebeuren, konden gelijktijdig plaatsvinden, om tijd te winnen. De vaccins worden ook nog opgevolgd met langetermijnstudies, om te zien hoe lang het vaccin werkzaam blijft. Dat is een standaard onderdeel van het opvolgingsproces voor alle medicijnen.

Werkzaamheid en effectiviteit

Het klopt dat de bescherming van de vaccins niet honderd procent sluitend is. Ook mensen die dubbel gevaccineerd zijn kunnen besmet raken, dat zijn uitbraakgevallen. Dat wil niet zeggen dat de vaccins niet werken.

Er is een verschil tussen werkzaamheid (efficacy) en effectiviteit (effectiveness) van een medicijn. Werkzaamheid gaat over de prestatie van het vaccin in ideale proefomstandigheden. Elk vaccin dat goedgekeurd is in Europa heeft een aantoonbare werkzaamheid van minstens 50%. Astrazenca (60%), Moderna (94,1%), Johnson & Johnson (67%) en Pfizer (95%) hebben allen een werkzaamheid van boven de 50%.

Effectiviteit gaat over de resultaten van de vaccins zodra ze gebruikt worden buiten een gecontroleerde testgroep. Sinds de toediening van de eerste vaccins in december 2020, wordt hun effectiviteit bestudeerd. Met de opkomst van de coronavarianten wordt de efficitiviteit van het vaccin daarop ook bestudeerd.  

De coronavaccins hebben wel degelijk geholpen met het indijken van de pandemie en zijn effectief, wat ook blijkt uit meerdere studies. Hoewel de meeste vaccins minder goed besmetting met de deltavariant tegenhouden, helpen ze ook daar bij het voorkomen van hospitalisatie en de ergste symptomen. Dat de in Europa gebruikte vaccins werken, blijkt ook uit een vergelijking van Yale Medicine (Pfizer, Moderna, Johnson & Johnson, AstraZeneca).

IFR

De IFR van een ziekte is een methode om aan te duiden hoe gevaarlijk een ziekte is en duidt op de verhouding van het aantal overlijdens tegenover het aantal besmettingen.

De WHO legt uit dat het zeer moeilijk is om meer dan een ruw beeld te krijgen van een ziekte op basis van een IFR omdat veel besmettingen vaak niet gerapporteerd worden. Om een correct beeld van de IFR van beide ziektes te hebben, zouden we het aantal besmettingen en overlijdens van beide zeer goed moeten kennen. Dat is haast onmogelijk. 

Zoals uit een eerdere factcheck van dpa blijkt, is het dus nutteloos om de ernst van twee ziektes te vergelijken op basis van het sterftecijfer.

Uit een studie die beide ziektes onderzocht bij een gecontroleerde groep (opnames in een ziekenhuis), komt naar voor dat COVID-19 wel degelijk dodelijker is dan de griep. Volgens de WHO in 2019 sterven jaarlijks tussen de 290 000 en 650 000 mensen aan de griep, wereldwijd. Momenteel zit het aantal overlijdens door COVID-19, na minder dan twee jaar pandemie aan ongeveer vierenhalf miljoen doden, wereldwijd.

In dit artikel van de Johns Hopkins universiteit worden de gelijkenissen en verschillen tussen de griep en COVID-19 opgesomd.

(Stand van zaken: 20.9.2021)