Mogelijke invoering digitale euro: sterke privacy beloofd

De Europese Centrale Bank is druk bezig de digitale euro handen en voeten te geven. Volgens dit bericht op Instagram zou het zelfs gaan om programmeerbaar geld met vervaldatums en zouden transacties met de digitale euro in realtime getraceerd kunnen worden.

De angst is dat Europese instituties bijvoorbeeld ongeoorloofd zouden kunnen meekijken in het betaalverkeer en zouden kunnen bepalen waaraan, wanneer, waar en door wie het digitale geld uitgegeven kan worden.

Ook suggereert de Instagrampost dat de digitale euro komende oktober al realiteit zal zijn. Wat is er waar van deze beweringen?

Beoordeling

Het is een voorbarige voorstelling van zaken om te stellen dat de digitale euro programmeerbaar zal zijn en het geld in realtime getraceerd kan worden. De Europese Centrale Bank zet in op een hoge mate van privacy en stelt dat de digitale euro nooit programmeerbaar zal zijn.

Feiten

De digitale euro is een vorm van digitaal geld, bedoeld als aanvulling op en niet als vervanging van contant en giraal geld. Deze eerdere factcheck van Deutsche Presse-Agentur (dpa) legt uit dat het project in de voorbereidingsfase zit en dus niet op stel en sprong ingevoerd zal worden. In een later stadium wordt bepaald of de digitale euro er inderdaad komt. Het Europese Parlement en de Europese Raad zullen ermee moeten instemmen.

Privacy voorop

De Europese Centrale Bank (ECB) is nog volop bezig met het ontwerpen van de digitale euro. Het instituut zegt dat privacy een van de belangrijkste eigenschappen van de valuta zal zijn. Sterker nog: om de gegevens van gebruikers te beschermen, stelt de bank dat het ontwerp de hoogste mate van privacy biedt van alle elektronische betaalmogelijkheden die er zijn. De bank zegt slechts toegang te zullen hebben tot de minimale informatie die nodig is om aan de EU-wetgeving te voldoen en de meest recente privacybevorderende technieken te zullen toepassen.

Gepseudonimiseerd

De digitale euro zal on- en offline werken, is de inzet van de ECB. Vergelijkbaar met contant geld zullen in het geval van een offline betaling alleen de betaler en de begunstigde de transactiegegevens kennen. Bij online betalingen heeft geen enkele institutie de mogelijkheid om transacties te koppelen aan specifieke personen, want de bedoeling is om met gepseudonimiseerde gegevens te werken, legt de bank uit.

Programmeerbaarheid

De ECB geeft aan dat de digitale euro nooit programmeerbaar zal zijn. Programmeerbaar geld staat haaks op de principes van de Raad van het Bestuur van de Europese Centrale Bank. Een wetgevingsvoorstel van de Europese Commissie waarborgt dat de digitale euro nooit zal worden toegepast als programmeerbaar geld. Wel zal het, net als in het huidige bankieren, voor gebruikers bijvoorbeeld mogelijk zijn om automatische betalingen in te stellen voor frequente uitgaven als hypotheek, zorgkosten of alimentatie.

Zorgen

De discussie over de digitale euro is nog volop aan de gang en de Europese Centrale Bank zegt de belangen van allerlei partijen mee te wegen. Nederland is voorstander van de digitale euro.

Tegelijkertijd staan zorgen over de privacy van de digitale euro bij veel relevante personen en organisaties op de radar. Zo wil de Europese consumentenbond dat informatie van transacties ook niet lokaal, op de gebruikte apparaten zelf, opgeslagen wordt. Het European Data Protection Board en de European Data Protection Supervisor staan erop dat de verwerking van persoonsgegevens voor de digitale euro tot een minimum beperkt dient te blijven.

Stichting Privacy First hamert erop dat privacy ingebakken moet worden in de digitale euro en wijst erop dat de programmeerbaarheid in de toekomst in theorie alsnog ingevoerd zou kunnen worden. Op de Nationale Privacy Conferentie 2025 uitte computerwetenschapper Jaap-Henk Hoepman van de Radboud Universiteit Nijmegen zijn twijfels over de technische haalbaarheid van een anonieme digitale euro.

(Stand van zaken 24.3.2025)

Update: deze check werd aangepast op 25 maart om een typfout te corrigeren.