Medische onwaarheden verteld

Foutieve voorstelling van Nederlandse abortussituatie

23.1.2025, 13:32 (CET)

Abortus is een thema waar je heel wat voor- en tegenstanders hebt. Om tot een gefundeerde mening te komen, is correcte informatie wel cruciaal. En die ontbreekt in sommige sociale mediaberichten.

Verschillende Facebookberichten maken claims over abortus in Nederland. De berichten claimen dat Nederland het enige Europese land is waar abortus tot 24 weken is toegestaan en dat dit in alle andere Europese landen 10 tot 12 weken bedraagt. Daarnaast worden ook verschillende beweringen gedaan over hoe de abortusprocedure precies verloopt. De foetus zou er in stukjes worden uitgetrokken en het hoofd zou worden gebroken omdat het niet door de vagina zou passen. Kloppen al die beweringen?

Beoordeling

Het klopt dat Nederland het enige Europese land is waar abortus tot 24 weken kan. Maar in verschillende Europese landen is abortus wel nog mogelijk na 12 weken. De procedure beschreven in de post klopt in grote lijnen, maar dat de foetus niet door de vagina zou kunnen is nonsens.

Feiten

Voor deze beweringen nam Deutsche Presse-Agentur (dpa) contact op met abortusarts Gabie Raven, oprichtster van de Gynaikon Klinieken

Allereerst vertelt zij dat het belangrijk is om een onderscheid te maken tussen gestatie en amenorroe in de berekening van het aantal weken zwangerschap. Wanneer in Nederland gesproken wordt over 24 weken amenorroe, dan bedoelt men daarmee 24 weken na de laatste menstruatie. Nederland gebruikt altijd deze rekenwijze. 

Sommige andere landen hanteren gestatie, wat het aantal weken aanduidt sinds het begin van de zwangerschap. Amenorroe is dus altijd ongeveer twee weken meer dan gestatie. Dit artikel zal bij de aanduiding altijd de amenorroe-rekenwijze gebruiken gezien de Facebookpost die ook gebruikt.

Situatie in Europa is genuanceerder

Het klopt dat Nederland het enige land is in Europa waar abortus om niet-medische redenen mogelijk is tot 24 weken. In de abortusklinieken vinden behandelingen plaats tot 22,5 weken, in ziekenhuizen tot 24 weken, legt Raven uit. Dat blijkt ook uit de cijfers voor dit jaar (zie pagina 8): daar zijn in klinieken vanaf 23 weken geen gevallen meer geregistreerd.

Maar, in tegenstelling tot wat de post beweert, is het niet zo dat alle andere Europese landen een grens tussen de tien en twaalf weken kennen. Heel wat landen, zoals België (14 weken), Luxemburg (14 weken), Duitsland (14 weken), Spanje (16 weken), Frankrijk (16 weken) en Zweden (20 weken), hebben allemaal een hogere bovengrens (alles uitgedrukt in amenorroe).

Bovendien kennen verschillende landen uitzonderingsregels wanneer er medische complicaties zijn, denk aan ernstige afwijkingen bij de foetus. Dat is bijvoorbeeld het geval in België. Daar staat op een zwangerschapsafbreking omwille van medische redenen geen limiet. Hetzelfde geldt in Nederland bij ernstige afwijkingen.

Procedure

De manier waarop een abortus gebeurt hangt af van het stadium waarin de zwangerschap zich bevindt. Tot negen weken zwangerschap is medicamenteuze behandeling mogelijk.

Vanaf het tweede trimester van de zwangerschap (week 13) zijn er twee mogelijkheden. In ziekenhuizen worden zwangerschappen ingeleid waarna de vrouwen moeten bevallen. In de klinieken, zoals die van abortusarts Raven, vindt een instrumentele behandeling plaats. 

Raven legt dpa uit hoe die behandeling precies gebeurt: als eerste wordt de baarmoedermond opgerekt tot maximaal 2 centimeter, waarna het vruchtwater wegloopt en de navelstreng wordt doorgenomen. Vervolgens wordt de foetus er in stukjes uitgehaald. Dat heeft te maken met het feit dat het weefsel van de foetus nog heel fragiel is - er zijn immers nog geen botten. 

Ook het hoofdje wordt stukgeknepen zodat het door de baarmoedermond past. De opening van 2 centimeter is immers een pak kleiner dan de 10 centimeter tijdens een bevalling. De idee dat de foetus niet door de vagina zou passen, is volgens Raven onzin. Een voldragen baby, die veel groter is dan een foetus van 24 weken, past er immers ook door.

De reden waarom de procedure op deze manier gebeurt, komt omdat de andere methodes voor de vrouw pijnlijk zijn, stelt Raven. Het opwekken van weeën is pijnlijk, duurt lang en zorgt ervoor dat alles bewust wordt meegemaakt. Niet iedere vrouw wil dat, aldus Raven. Deze instrumentele methode wordt verkozen omdat die het minste problemen oplevert tijdens de behandeling en voor eventuele verdere zwangerschappen.

Ten slotte is het volgens Raven zo dat de foetus na 24 weken door een onaangelegd of onvolgroeid centraal zenuwstelsel geen pijn kan ervaren. Bewegingen zijn reflexmatig, legt ze uit.

Cijfers misleidend voorgesteld

De post doet overigens uitschijnen dat er ieder jaar 5000 abortusbehandelingen plaatsvinden bij foetussen van 24 weken. Dat klopt niet. Volgens de meest recente cijfers voor 2023 vond er geen enkele abortus plaats na 24 weken. 

Voor 23 weken gaat het om 134 gevallen op een totaal van 39.332 abortussen (zie pagina 8), maar daar vond geen instrumentele behandeling bij plaats aangezien deze allemaal in het ziekenhuis behandeld zijn. Deze foetussen werden ingeleid, stelt Raven. Voor 22 weken vonden 105 instrumentele behandelingen plaats in klinieken.

Voor alle abortussen samen lag het totaal aantal instrumentele behandelingen in 2023 op 23.232 (zie pagina 15 'instrumenteel' en 'combinatie'). Die cijfers omvatten zowel de cijfers van de instrumentele behandeling zoals die hierboven is beschreven, alsook cijfers van gevallen waar vacuümaspiratie is toegepast. Dat is een andere techniek die in het eerste trimester van de zwangerschap wordt gebruikt.

(Stand van zaken: 22.1.2024)

Links

Facebookposts I & II (gearchiveerd I & II)

Over Gaby Raven (gearchiveerd)

Over amenorroe & gestatie (gearchiveerd I & II)

Wetgeving in Spanje, Frankrijk, Zweden, Luxemburg & Duitsland (gearchiveerd I, II, III, IV & V)

Situatie in België & Nederland (gearchiveerd I & II)

Meest recente cijfers (gearchiveerd)

Over vacuümaspiratie (gearchiveerd)

Over dpa-factchecks

Deze factcheck is geschreven in het kader van het Third Party Fact Checking-programma van Facebook/Meta. Meer informatie over dit initiatief vindt u hier.

Uitleg van Facebook/Meta over de omgang met accounts die onjuiste informatie verspreiden, vindt u hier.

Inhoudelijke aan- of opmerkingen kan u sturen naar factcheck-netherlands@dpa.com met een link naar de desbetreffende Facebookpost. Gelieve hiervoor de juiste sjablonen te gebruiken. Richtlijnen voor bezwaren vindt u hier.