Kleine kans op myocarditis
Cijfers rondom COVID-19-vaccin en ziekten uit lucht gegrepen
21.1.2025, 13:54 (CET)
Drie keer zoveel miskramen en 1000 procent meer neurologische aandoeningen: als je een bericht op Facebook gelooft, hebben vaccinaties tegen COVID-19 geleid tot een enorme toename van een wijd uiteenlopend scala aan ziekten en aandoeningen. Ook zouden de vaccins tot oversterfte leiden. Die beweringen blijken niet juist te zijn, bevestigen cijfers van onder andere het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), de Hartstichting en Stichting hiv monitoring.
Beoordeling
De genoemde ziektes zijn niet opmerkelijk toegenomen sinds de ontwikkeling van vaccinaties tegen COVID-19. Wel kan een vaccin in heel zeldzame gevallen tot myocarditis leiden. Er is geen verband tussen vaccinaties tegen COVID-19 en oversterfte.
Feiten
In januari 2021 werd in Nederland voor het eerst een coronavaccin gezet. Inmiddels zijn er acht goedgekeurde vaccins tegen corona. Hiervan zijn er momenteel vier in gebruik: Comirnaty, Spikevax, Nuvaxovid en Bimervax. De andere vaccins zijn van de markt gehaald op verzoek van de fabrikant.
Geen opvallende toename
De meest voorkomende bijwerkingen van COVID-19-vaccins zijn pijn of roodheid op de prikplek, hoofdpijn en moeheid, maar ook spierpijn, gewrichtspijn, koude rillingen en koorts komen voor. Van neurologische aandoeningen en hiv als bijgevolg kan echter geen sprake zijn; dat heeft een woordvoerder van het RIVM op 20 januari 2025 telefonisch aan dpa laten weten. De cijfers uit het Facebookbericht kloppen niet; de juiste informatie is volgens de woordvoerder beschikbaar bij VZInfo.
Voer je verschillende ziekten en aandoeningen op de site in, dan blijkt dat er de afgelopen jaren geen opvallende toename heeft plaatsgevonden. Dat is bijvoorbeeld het geval bij hiv en als je verschillende soorten kanker bekijkt. VZInfo heeft niet over elk medisch probleem informatie. Cijfers over miskramen worden bijvoorbeeld wel bijgehouden door het Centraal Bureau voor de Statistiek. Het aantal doodgeboren kinderen na 24 of meer weken zwangerschap nam juist af sinds 2019, zo blijkt.
Diagnoses hiv nam af
Laten we nog eens uitvoeriger kijken naar een voorbeeld van de lijst op Facebook: hiv. Ook het aantal diagnoses van de seksueel overdraagbare aandoening hiv nam de afgelopen jaren juist af, blijkt uit cijfers van Stichting hiv monitoring en VZInfo.
Het geregistreerde aantal hiv-diagnoses daalde tussen 2010 en 2023 zelfs met 63 procent. Van een vervijfvoudiging sinds de komst van COVID-19 vaccinaties kan dus geen sprake zijn. Wel lijkt de daling van het aantal nieuwe hiv-diagnoses na 2020 wat af te vlakken.
Myocarditis en pericarditis
Er is één ziekte op de lijst op Facebook die wel mogelijk kan optreden na een inenting tegen COVID-19: myocarditis, een ontsteking van de hartspier. Volgens het RIVM gebeurt het in zeldzame gevallen dat iemand na een inenting tegen het coronavirus last krijgt van zo’n ontsteking. Maar dat is niet met 2800 procent toegenomen, zoals het bericht op Facebook beweert.
Vooral mannen tussen de 16 en 24 jaar lopen myocarditis of een ontsteking van het hartzakje (pericarditis) op. De aandoeningen leiden tot klachten als pijn op de borst, kortademigheid en (onregelmatige) hartkloppingen. De ernst verschilt per geval en het gaat meestal vanzelf over.
De Hartstichting heeft op 21 januari 2025 aan dpa via e-mail laten weten dat myocarditis de afgelopen jaren zeker niet met 2800 procent is toegenomen, zoals beweerd wordt op Facebook. Een woordvoerder legt uit dat COVID-19 voor ontstekingen kan zorgen, die dus ook in erg zeldzame gevallen bij de hartspier optreden. Dat kan ook na een vaccin optreden.
"Bijwerkingencentrum Lareb ontving tot 24 januari 2022 373 meldingen van ontsteking van de hartspier (myocarditis) en het hartzakje (pericarditis) op 30 miljoen gegeven coronavaccins", zegt de woordvoerder daarvoer. In bijna driekwart van de gevallen ging het om een inenting met het Pfizer/BionTech vaccin.
De woordvoerder van de Hartstichting haalt daarbij aan dat uit onderzoek blijkt dat mensen die met COVID-19 in het ziekenhuis liggen veel vaker myocarditis hebben (226,1 per 100.000 mensen) dan mensen die een mRNA-vaccin hebben gekregen (2,1 per 100.000 mensen).
Oversterfte
Naast de lijst van aandoeningen klopt ook de bewering dat de oversterfte dankzij coronavaccins is toegenomen niet. Uit onderzoek blijkt dat er geen verband is tussen oversterfte en de coronaprik. Sterker nog: mensen die gevaccineerd zijn tegen COVID-19 bleken juist minder kans te hebben om te overlijden, toont onderzoek van de Universiteit Utrecht. Ook werden zij minder vaak in het ziekenhuis opgenomen met de ziekte. Dat is zowel in Nederland als in buitenlandse onderzoeken gebleken.
(Stand van zaken: 21.1.2025)
Links
HIV Monitoring Report 2024 (gearchiveerd)
RIVM over eerste coronavaccin (gearchiveerd)
College ter Beoordeling van Geneesmiddelen over COVID-19 vaccinaties (gearchiveerd)
VZInfo over hiv (gearchiveerd)
VZInfo over verschillende soorten kanker (gearchiveerd)
CBS over miskramen (gearchiveerd)
SOA Aids Nederland over hiv (gearchiveerd)
RIVM over bijwerkingen van COVID-19 vaccinaties (gearchiveerd)
Bijwerkingencentrum Lareb (gearchiveerd)
Onderzoek naar myocarditis en pericarditis (gearchiveerd)
Europese Unie: uitleg werking mRNA-vaccins (gearchiveerd)
RIVM over oversterfte (gearchiveerd)
Universiteit Utrecht over oversterfte (gearchiveerd)
Factcheck dpa over hartaandoeningen en coronavaccins
Over dpa-factchecks
Deze factcheck is geschreven in het kader van het Third Party Fact Checking-programma van Facebook/Meta. Meer informatie over dit initiatief vindt u hier.
Uitleg van Facebook/Meta over de omgang met accounts die onjuiste informatie verspreiden, vindt u hier.
Inhoudelijke aan- of opmerkingen kan u sturen naar factcheck-netherlands@dpa.com met een link naar de desbetreffende Facebookpost. Gelieve hiervoor de juiste sjablonen te gebruiken. Richtlijnen voor bezwaren vindt u hier.