CO2 versterkt natuurlijk broeikaseffect aanzienlijk

Een foto op Facebook stelt de rol van CO2 in de huidige opwarming van de aarde in vraag. Zo stelt de gebruiker dat 11.700 jaar geleden de laatste ijstijd was en dat de aarde toch opwarmde zonder CO2.

Beoordeling

De aarde kent een natuurlijke afwisseling van ijstijden en warmere interglacialen. Door de enorme en snelle uitstoot van CO2 door de mens lopen we echter grote risico’s. Hoewel een temperatuurstijging voorafgaat aan de CO2-toename, speelt CO2 een cruciale rol in het verder reguleren van het klimaat.

Feiten

De aarde heeft in de afgelopen miljoenen jaren een afwisseling doorgemaakt van koude ijstijden (glacialen) en warmere perioden (interglacialen). Periodes van ijstijden werden gekenmerkt door een koud poolklimaat dat zich tot ver in Europa uitstrekte.

Deze koude periodes werden steeds onderbroken door korte periodes met hogere temperaturen. Vandaag de dag leven we in zo’n tussentijdperk met warmere temperaturen, het Holoceen, dat ongeveer 12.000 jaar geleden begon.

Milankovitch-cycli

Klimaatveranderingen doorheen de tijd komen dus van nature voor maar wat ligt er aan de basis van de afwisseling tussen ijstijden en interglacialen? Wetenschappers hebben ontdekt dat de zogenaamde Milankovitch-cycli daar grotendeels verantwoordelijk voor zijn. 

De hemellichamen in ons zonnestelsel oefenen namelijk een aantrekkingskracht uit op de aarde. Die aantrekkingskracht veroorzaakt kleine verschuivingen in de baan en de positie van onze planeet rond de zon. Het duurt tienduizenden tot honderdduizenden jaren voordat de aarde weer exact op dezelfde plek in haar baan terugkeert.

Hoe heeft dit dan invloed op het klimaat op aarde? De kleine verschuivingen beïnvloeden namelijk hoeveel zonlicht er op bepaalde gebieden op aarde komt waardoor de temperatuur en de ijsbedekking op aarde veranderen.

Wat dan met CO2? 

De Milankovitch-cycli zetten dus een eerste temperatuurstijging in gang. CO2 is niet de rechtstreekse oorzaak van het einde van de ijstijden maar regelt wel in belangrijke mate het klimaat verder op aarde. 

Ijs en sneeuw smelten door de initiële temperatuurstijging en weerkaatsen daardoor minder zonlicht, waardoor de aarde meer warmte opneemt en de temperatuur verder oploopt. De warmere oceanen nemen minder CO2 op, waardoor er meer van dit gas in de atmosfeer achterblijft en het CO2-gehalte toeneemt. 

Antropogene CO2 

Door het natuurlijke broeikaseffect versterkt CO2 de oorspronkelijke opwarming veroorzaakt door de Milankovitch-cycli, waardoor de aarde in een warmere interglaciale fase terechtkomt. Echter, doordat de mens momenteel extra CO2 in de atmosfeer uitstoot aan een ongezien tempo, wordt dit broeikaseffect aanzienlijk versterkt. 

Klimaatverandering veroorzaakt door de antropogene, of menselijke uitstoot, van CO2 heeft in vergelijking met Milankovitch-cycli een veel groter effect op aarde op een veel kleinere tijdsschaal. Terwijl de Milankovitch-cycli over een periode van tien- tot honderdduizenden jaren een invloed hebben op het klimaat, doet de mens dit momenteel veel sneller. 

Gezien de huidige positie van de aarde in haar baan rond de zon zou het klimaat momenteel eigenlijk moeten afkoelen in plaats van opwarmen. Door de uitstoot van broeikasgassen als gevolg van het verbranden van fossiele brandstoffen is dit natuurlijke proces echter verstoord, waardoor we ons op onbekend terrein bevinden. Deze fossiele brandstoffen vertegenwoordigen miljoenen jaren aan opgeslagen koolstof, die nu in korte tijd weer in de atmosfeer terechtkomt.

(Stand van zaken: 2.1.2025)