Coronavaccins worden standaard aangelengd met zoutoplossing

Een vreemd gerucht gaat rond op Nederlandstalige sociale media. Tijdens de grootschalige vaccinatiecampagne vanwege de coronapandemie zouden er bij priklocaties in 116 Nederlandse gemeenten "alleen maar zoutoplossingen" zijn geleverd in plaats van echte coronavaccins. "De bevolking in die gemeentes mochten 'dood gaan'?
Of was het toch een EXPERIMENT??" [sic]. Dat vragen Facebookgebruikers (hier en hier) zich af. Maar klopt het wel dat er op de aangegeven priklocaties alleen maar zoutoplossing werd geleverd?

Beoordeling

Nee, er werden op die priklocaties ook vaccins geleverd. De zoutoplossing die óók werd geleverd, was de oplosvloeistof die noodzakelijk was om de vaccins mee te prepareren voor toediening.

Feiten

Het gerucht in de Facebookposts is te herleiden tot dit bericht van X-gebruiker Wouter Aukema, die zich op het sociale medium voortdurend sceptisch uitlaat over coronavaccins. Op 15 december plaatste hij een lijst met postcodes en schreef daarbij: "op deze postcodes werd een zoutoplossing geleverd." Het bericht is inmiddels meer dan 132 duizend keer bekeken.

Let wel: Aukema schreef niet dat er op deze postcodes "alleen maar" zoutoplossingen werden geleverd. Dat is een conclusie die internetters die de lijst verder verspreidden zelf hebben getrokken. Het bericht werd ook opgepikt door de beruchte nepnieuwssite Ninefornews, waar eveneens viel te lezen dat Aukema "ontdekte dat op 116 postcodes alleen een zoutoplossing (natriumchloride) is geleverd".

Aukema schreef in een vervolgbericht op X echter dat zijn lijst "betrekking heeft op leveranties die plaatsvonden tussen 18 en 24 januari 2021". Daarbij tekent hij op: "Een postcode die alleen zoutoplossing geleverd kreeg, kan dus voor (of na) deze periode ook een covid-vaccin geleverd hebben gekregen."

Zelfs als er bij priklocaties op de door Aukema genoemde postcodes op een paar dagen in januari 2021 "alleen maar" zoutoplossing zou zijn geleverd, zou dat dus niets betekenen. Er kunnen op die dagen gewoon vaccins zijn toegediend die op andere dagen zijn geleverd.

Zoutoplossing standaard meegeleverd

In werkelijkheid heeft Aukema niets nieuws ontdekt. Een zoutoplossing werd door het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) standaard meegeleverd met de veelgebruikte Comirnaty-vaccins van BioNTech/Pfizer. Die zoutoplossing is namelijk de oplosvloeistof die wordt gebruikt om het geconcentreerde vaccin te verdunnen alvorens het toe te dienen.

Overigens is Aukema zich daar ook van bewust, getuige een derde bericht dat hij op 15 december op X plaatste, maar dat aanzienlijk minder vaak werd gelezen.

Bronnen zonder context

Aukema noemt in dit X-bericht drie lijsten die hij heeft gevonden op de website van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). Uit die lijsten, met de nummers 1115656, 1089319 en 1089323, zou zijn lijst met postcodes afkomstig moeten zijn.

De eerste 58 bladzijden van het document met nummer 1089319 beslaan inderdaad een lijst die lijkt te gaan over bepaalde, niet gespecificeerde leveringen aan (vermoedelijke) priklocaties op de door Aukema genoemde data tussen 18 en 24 januari 2021.

Het vervolg van het document lijkt alle postcodes uit Aukema's lijst te bevatten, die vermoedelijk bij die priklocaties horen. Deutsche Presse-Agentur (dpa) zocht 40 (de eerste 20 en de laatste 20) postcodes uit Aukema's lijst op in het document van VWS en zag dat in alle gevallen inderdaad zoutoplossing was geleverd, vaak in combinatie met naalden en injectiespuiten. In 17 gevallen was er geen vaccin geleverd, maar in 23 gevallen werden er wel degelijk ook ampullen Comirnaty geleverd.

Het klopt dus niet dat er op de postcodes in Aukema's lijst "alleen maar" zoutoplossing is geleverd, zoals de Facebookgebruikers beweren. Die bewering gaat zelfs niet op voor de specifieke week in januari 2021 waarop het door Aukema aangehaalde document van VWS betrekking heeft.

Hoe dan ook zegt een willekeurige lijst over de levering van (voornamelijk) zoutoplossing, naalden en spuiten in een bepaalde week niets over de levering van coronavaccins in andere weken, of mogelijk zelfs bij andere leveringen in dezelfde week.

(Stand van zaken: 20.12.2024)