Foetus van dertien weken ervaart nog geen pijn of angst

Let op: Links in dit artikel kunnen verontrustende beelden bevatten

Schokkende beelden van wat een abortus lijkt, worden gretig gedeeld op sociale media, zoals hier, hier en hier. Volgens een Facebookgebruiker tonen ze de "echo van een baby die in doodsangst worstelt om de tang van een abortusarts te weerstaan." Zijn dit echter wel echte beelden van een abortus? En kent een zo kleine foetus wel "doodsangst" en kan die "worstelen"?

Beoordeling

De beelden zijn afkomstig uit een speelfilm, fictie dus, met een duidelijke anti-abortusboodschap. De vermeende echobeelden tonen geen echte abortus, bevestigt een abortusarts aan Deutsche Presse-Agentur. Bovendien kan een zo jonge foetus nog geen pijn of angst voelen en is die zich niet bewust van wat er gebeurt.

Feiten

Middels een reverse image search met Google is vast te stellen dat de vermeende echo van de worstelende foetus afkomstig is uit een scène in de Amerikaanse speelfilm Unplanned uit 2019. De film is gemaakt door de evangelisch christelijke filmstudio Pure Flix, die films produceert die "geloof, familie en vaderland vieren". De film heeft een duidelijke anti-abortusboodschap.

Het is uitgesloten dat de echobeelden, in de verder volledig geacteerde scène, echte beelden van een abortus zijn. "Ik heb zoiets nog nooit gezien," zegt Gabie Raven, medisch bestuurder en arts bij verschillende abortusklinieken, in een telefoongesprek met Deutsche Presse-Agentur (dpa).

Raven doet haar werk al meer dan dertig jaar en werkt bij een abortus altijd met echobeelden. "Een foetus zit in een ballon met vruchtwater," zegt ze. "Dat is dat zwarte op de beelden. Als je de ballon lekprikt, loopt het vruchtwater meteen weg. Dat zie je hier niet gebeuren. Ze zitten met dat instrument dus helemaal niet in de baarmoeder."

Daarbij wordt in de film gedaan alsof het om een foetus van 13 weken gaat. In tegenstelling tot wat sociale mediagebruikers schrijven, wordt in de film geen tang, maar een zuigbuisje gebruikt. Dat ziet er echter weinig geloofwaardig uit. "Een foetus van 13 weken zuig je niet zo makkelijk weg als op deze beelden gebeurt," aldus Raven.

Bovendien geeft Raven aan dat ze ook nog nooit een foetus zo heeft zien bewegen. "Normaal gesproken zie je heel weinig beweging," zegt ze.

Foetus voelt geen pijn of angst

Unplanned is hevig bekritiseerd vanwege de onjuiste voorstelling die de film geeft van abortus. De film laat het lijken alsof een 13 weken oude foetus vecht voor zijn leven op het moment van abortus. "Het idee dat een foetus zou terugdeinzen of angst zou tonen of zou proberen weg te vluchten van een zuigbuisje is echt een grove leugen," zei gynaecoloog en abortusarts Jen Villavicencio kort na het uitkomen van de film tegen HuffPost. "Al het bewijs zegt dat dat niet mogelijk is."

Inderdaad suggereert het wetenschappelijk bewijs dat foetussen vóór week 24 van de zwangerschap geen pijn kunnen voelen. Op basis van talloze studies concludeert het Amerikaans College van Verloskundigen en Gynaecologen (ACOG) dat de verbindingen die nodig zijn om signalen van zintuigelijke zenuwen naar de hersenen te sturen, net als de hersenstructuren die nodig zijn om die signalen te verwerken, zich pas ontwikkelen op of na 24 weken zwangerschap.

Het Britse Koninklijk College van Verloskundigen en Gynaecologen (RCOG) concludeert op basis van een review van de belangrijkste onderzoeken sinds 2010 dat "het bewijs erop duidt dat de mogelijkheid van pijnperceptie vóór 28 weken zwangerschap onwaarschijnlijk is".

Een foetus van 13 weken zou misschien een soort reflex kunnen geven bij een aanraking, zegt Gabie Raven tegen dpa. Dat is echter nog niet hetzelfde als pijn, of een bewustzijn van wat er gebeurt. "Als iemand mij ervan zou kunnen overtuigen dat dit waar was," zegt Raven, doelend op de filmbeelden, "dan stopte ik onmiddellijk met mijn werk."

Abortus bijna altijd vóór 13 weken

De discussie over abortus toespitsen op wat een foetus van 13 weken al dan niet voelt, is volgens Raven ook niet zuiver. Het is bij hoge uitzondering dat een zwangerschap pas zo laat wordt afgebroken.

In 2023 vond in Nederland 69 procent van alle abortussen plaats binnen de eerste 8 weken. De vrucht is dan nog zo weinig ontwikkeld dat de zwangerschap met een abortuspil kan worden afgebroken. 87 procent van de afbrekingen vindt plaats binnen 13 weken. Slechts 13 procent van de abortussen gebeurt vanaf 13 weken.

In de VS vond in 2021 45 procent van de abortussen plaats in de eerste 6 weken en 93,5 procent vóór of in week 13.

In Nederland is abortus bij wet toegestaan tot 24 weken, maar bieden klinieken in de regel na 22 weken geen abortus meer aan. In de VS verschilt de wetgeving per staat. Sinds het Amerikaanse Hooggerechtshof in 2022 het landelijk recht op abortus schrapte, is het in veertien staten bijna geheel verboden. In andere staten gelden limieten van bijvoorbeeld 13 of 18 weken.

Controverse rondom Unplanned

De film Unplanned is gebaseerd op een autobiografisch boek van Abby Johnson. Johnson was in werkelijkheid acht jaar lang directeur van een abortuskliniek van Planned Parenthood in Bryan, Texas. De film gaat over hoe Johnson na acht jaar voor het eerst een abortus met eigen ogen zag. Hierdoor zou ze op slag tegenstander van abortus zijn geworden.

Het is onduidelijk of de abortus, die Johnson zegt te hebben gezien, daadwerkelijk heeft plaatsgevonden. Texaanse media wijzen op verschillende tegenstrijdigheden in het verhaal. Zo beweert Johnson dat die abortus op 26 september 2009 plaatsvond en dat de foetus 13 weken oud was.

Planned Parenthood stelde tegenover Texas Monthly dat er op die dag geen abortus met echobegeleiding heeft plaatsgevonden in de kliniek waar Johnson werkte. Bovendien zou geen van de vrouwen die op die dag een abortus ondergingen verder dan tien weken in de zwangerschap zijn geweest.

(Stand van zaken: 26.11.2024)