Duits marinehoofdkwartier in lijn met Twee-plus-Vier-verdrag

De Duitse minister van Defensie Pistorius inaugureerde deze week een nieuw hoofdkwartier van de Duitse marine in Rostock, aan de Oostzee. Op sociale media (hier, hier en hier) doet het verhaal de ronde dat de opening van dit Commander Task Force (CTF) Baltic een schending zou betekenen van het Twee-plus-Vier-verdrag, dat een van de fundamenten was van de Duitse hereniging in 1990.

"De faciliteit is [...] illegaal," beweert een Facebookgebruiker, omdat in 1990 met Sovjetleider Mikhail Gorbatsjov zou zijn afgesproken, dat Duitsland zich mocht herenigen op voorwaarde dat "er geen NAVO-troepen in de nieuwe gebieden van de Bondsrepubliek zouden worden gestationeerd." Wordt die afspraak nu inderdaad geschonden?

Beoordeling

Nee, het Twee-plus-Vier-verdrag bepaalde dat er geen buitenlandse troepen in het voormalige Oost-Duitsland mogen worden gelegerd, en dat gebeurt ook niet. Het CTF Baltic is geen NAVO-hoofdkwartier, maar een nationaal hoofdkwartier van de Duitse marine. Het gaat wel taken voor de NAVO uitvoeren, maar dat is niet in strijd met het verdrag.

Feiten

Op 21 oktober inaugureerde de Duitse minister van Defensie Boris Pistorius het Command Task Force (CTF) Baltic hoofdkwartier in Rostock. Onder Duitse leiding zal CTF Baltic de marineactiviteiten voor alle NAVO-bondgenoten in de Oostzee coördineren.

De oprichting van de faciliteit moet worden gezien in het licht van de toegenomen Russische dreiging, met name sinds de grootschalige invasie van Oekraïne, en de aanwezigheid van de Russische Baltische Vloot in Kaliningrad.

Volgens het ministerie van Defensie heeft CTF Baltic twee kerntaken: het plannen van maritieme operaties en oefeningen en het leiden van de NAVO-zeestrijdkrachten in tijden van vrede, crisis en oorlog. Daarvoor zal CTF Baltic dag en nacht de maritieme situatie in het Oostzeegebied monitoren.

In zijn openingstoespraak, hier te beluisteren, benadrukte Pistorius (vanaf 4:48 minuten) dat CTF Baltic géén NAVO-hoofdkwartier is, maar een nationaal Duits hoofdkwartier. Ook zei hij dat er geen NAVO-troepen gestationeerd zullen worden.

Multinationale staf

Van de 180 posten bij CTF Baltic, worden er 60 ingevuld door personeel uit de partnerlanden Denemarken, Estland, Finland, Frankrijk, Groot-Brittannië, Italië, Letland, Litouwen, Nederland, Polen en Zweden.

De Duitse marinestaf was al gevestigd in Rostock en 25 van de ongeveer 100 posten werden al bekleed door officieren uit partnerlanden, zonder dat daar tot nu toe heibel over werd gemaakt.

Twee-plus-Vier-verdrag

Het Twee-plus-Vier-verdrag van 12 november 1990 vormt de basis voor de Duitse hereniging. Het werd gesloten tussen de vier zegevierende mogendheden van de Tweede Wereldoorlog (Frankrijk, Groot-Brittannië, de Sovjet-Unie en de VS) en de twee Duitslanden: de Bondsrepubliek Duitsland en de Duitse Democratische Republiek.

In het verdrag werd onder andere bepaald dat het verenigde Duitsland het recht heeft zich bij militaire allianties aan te sluiten (artikel 6) en dat Duitse troepen, die zijn toegewezen aan militaire allianties, ook in voormalig Oost-Duitsland aanwezig mogen zijn (artikel 5.3).

Artikel 5.3 bepaalt ook dat "buitenlandse strijdkrachten en kernwapens of hun dragers niet in dat deel van Duitsland worden gestationeerd of ingezet." Zestig ongewapende buitenlandse officieren in een Duits hoofdkwartier plaatsen, is echter niet hetzelfde als de stationering of inzet van buitenlandse strijdkrachten.

Ambassadeur ontboden

Desalniettemin werd de Duitse ambassadeur in Rusland, Alexander Graf Lambsdorff, deze week ontboden bij het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken. Moskou noemde de vestiging van het nieuwe hoofdkwartier een "flagrante schending" van het Twee-plus-Vier-verdrag.

"Washington, Brussel en Berlijn moeten zich ervan bewust zijn dat de uitbreiding van de militaire infrastructuur van de NAVO naar het grondgebied van de voormalige DDR de meest negatieve gevolgen zal hebben en niet zonder een overeenkomstige reactie van Russische zijde zal blijven," aldus het Russische ministerie.

Lambsdorff gaf aan dat hij de Russen had verteld dat de hervorming van de Duitse marinestaf tot de CTF Baltic in overeenstemming is met het Twee-plus-Vier-verdrag, evenals de toewijzing van Duitse strijdkrachten aan structuren van de NAVO.

(Stand van zaken: 24.10.2024)