Oud beeld uit Syrië onterecht gelinkt aan gruweldaad in Irak

Op sociale media worden berichten gedeeld ter herinnering aan de vreselijke gebeurtenissen die in 2016 plaatsvonden in Mosul, Irak. Daar werden toen negentien Jezidi-vrouwen, deel van een Koerdische religieuze minderheid in het noorden van het land, levend verbrand door IS. "Ja, dat was zo verschrikkelijk. Niet te bevatten", schrijft iemand onder het bericht.

Bij de berichten staat een foto die deze feiten zou moeten weergeven. Op de foto, die nogal wazig is, zijn mensen te zien die gevangen zitten in een kooi. Maar hoort dit beeld wel bij de vreselijke gebeurtenis uit 2016?

Beoordeling

De foto komt uit 2015 en werd gemaakt in Damascus, Syrië. Het gaat om een enscenering van een gruweldaad door Syrische activisten uit protest tegen Assad.

Feiten

Een reverse image search toont dat de foto gebruikt werd in een artikel van AFP uit 2015 waar een veel scherpere en niet-geblurde versie te zien is. 

Het artikel van AFP gaat in op de kunst van het fotograferen in oorlogsgebied en wijst op de gevaren van onjuist hergebruik van foto's. Zo wordt gesteld: "Een foto is de combinatie van een beeld en een onderschrift. Het is de ontmoeting tussen die twee (...), die maakt dat een foto getrukeerd is of niet."

Foto uit 2015 in Damascus, Syrië

Het onderschrift van deze foto geeft dan ook uitsluitsel: de foto werd genomen op 15 februari 2015 door Abd Doumany, fotograaf voor AFP, in een buitenwijk van Damascus. Doumany legde een protestactie van Syrische rebellen tegen president Assad vast op beeld. De kinderen, die gekleed zijn in gevangenisoutfit, werden niet echt verbrand: het ging hier om een enscenering uit protest en signaal naar de buitenwereld. 

Met de actie werd verwezen naar de verbranding van de Jordaanse piloot Moaz al-Kasasbeh. Hij werd enkele dagen eerder levend verbrand door IS in een kooi. Verschillende media, ook Nederlandse, hebben indertijd bericht over de protestactie in Damascus.

Het doel van de fotograaf was om te laten zien dat "de doden veroorzaakt door Assad niet iets veraf zijn dat makkelijk kan worden genegeerd, maar dat het vergelijkbaar is aan wat IS doet of zelfs erger", zo schrijft Vox.

Het feit dat het om een protestactie gaat valt ook te zien aan de boodschappen die de kinderen omhoog houden. Daarop staat in het Engels onder meer "stop het doden van kinderen". Scherpe foto's daarvan zijn hier en hier te zien. NRC berichtte in 2015 dat op dat moment al meer dan 200.000 Syrische doden waren gevallen, waarvan bijna de helft burgers en 10.000 kinderen.

Fotograaf Abd Doumany is een freelancejournalist die in zijn geboortestad Damascus de oorlog in beeld bracht. Oorspronkelijk had hij een carrière als tandarts op het oog, maar de oorlog besloot daar anders over. Doumany won al meerdere internationale awards voor zijn foto's. 

Jezidi-tragedie vond plaats in 2016 in Irak

De verbranding van de negentien Jezidi-vrouwen waar de posts op sociale media naar verwijzen hebben niets met de foto te maken. Dat wil echter niet zeggen dat dit nooit plaatsvond. In juni 2016 werden de vrouwen door IS levend verbrand in een kooi omdat ze geweigerd zouden hebben om met hen seks te hebben, dat meldde het Koerdische ARA News toen. 

De Koerdische religieuze Jezidi-minderheid werd door IS beschouwd als een duivelse groepering. Jezidi's geloven in hun eigen God en behoren daarmee niet tot de islam. Duizenden vrouwen werden door IS gevangen genomen, mishandeld en tot slaaf gemaakt. Vandaag zijn nog steeds 3000 Jezidi's vermist. De VN erkent de daden van IS in 2014 en 2015 in Irak als genocide. 

(Stand van zaken: 05.06.2024)