Drugsgebruik op Oekraïense televisie werd geënsceneerd

Een Nederlander schrijft op Facebook dat Oekraïense verslaggevers live op tv cocaïne snuiven. "Maar goed, nu weten we tenminste waar het geld van de belastingbetaler aan op gaat", vervolgt hij nogal cynisch. Hij is daarmee zeker niet de enige die zijn verontwaardiging uit: ook in andere talen wordt deze claim stevig gedeeld.

Het bewijs dat wordt geleverd is een video die zou komen uit een Oekraïens nieuwsprogramma. In die video is een man effectief iets aan het opsnuiven. Voldoende bewijs, of toch niet?

Beoordeling

Nee, want de beelden werden bewerkt. In de originele video interviewt een tv-presentator de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken Dmytro Koeleba. De beelden van de snuivende journalist werden er achteraf aan toegevoegd.

Feiten

Een reverse image search van een screenshot uit de video geeft verschillende resultaten op bij de Russische zoekmachine Yandex. Een daarvan toont een video waarin Dmytro Koeleba, de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken, live wordt geïnterviewd door de Oekraïense televisiezender Inter (Інтер).

Het interview, dat werd uitgezonden op 17 februari 2024, werd ook overgenomen in het Oekraïense nieuwsprogramma TCH.ua, die op dezelfde dag de video postten op TikTok en YouTube. De beelden kregen destijds veel commentaar omdat Dmytro Koeleba per ongeluk werd betrapt op het roken van een sigaar tijdens de uitzending. De minister, die werd geïnterviewd op de Veiligheidsconferentie van München in Duitsland, dacht dat de live-uitzending was onderbroken door technische problemen, meldt TCH.ua.

Dit fragment uit het interview met Dmytro Koeleba lag aan de basis voor de video die nu op sociale media rondgaat. Dat is te zien aan de uitdrukkingen en bewegingen van de tv-presentator die identiek zijn. In de originele video is er geen enkel beeld te zien van een journalist die cocaïne snuift: die beelden werden digitaal aan de originele video toegevoegd. Maar waar ze exact vandaan komen, blijft onbekend.

Een terugkerend verhaal

Dit soort misleidende beelden zijn in het verleden al vaak gebruikt om de Oekraïense president Volodymyr Zelensky in diskrediet te brengen. Deutsche Presse-Agentur (dpa) lichtte dat al meermaals toe in eerdere factchecks.

De idee dat Oekraïne, en meer specifiek zijn regering, vol 'drugsverslaafden' zit, werd onder andere ingeprent door Russisch president Vladimir Poetin na de Russische invasie van Oekraïne. Hij noemde de Oekraïense soldaten toen neonazi's en drugsverslaafden.

Veel internetgebruikers hebben sindsdien geprobeerd soortgelijke nepverhalen naar buiten te brengen, vaak met behulp van gemanipuleerde video's of ongegronde geruchten.

(Stand van zaken: 28.05.2024)