Warmtepompen zijn beter voor het klimaat dan cv-ketels

In het kader van de energietransitie moet Nederland massaal aan de warmtepomp, zo besloot de regering vorig jaar. Niet iedereen is het hier echter mee eens. Op Facebook (hier en hier) wordt beweerd dat de warmtepomp verschrikkelijk vervuilend is, vanwege het R-32-gas dat erin zit. R-32-gas zou zorgen voor duizenden keren meer klimaatopwarming dan CO2. Zo zou de energietransitie juist een aanjager zijn van klimaatopwarming.

Beoordeling

De warmtepomp is een stuk milieuvriendelijker dan andere verwarmingssystemen omdat het de CO2-uitstoot die gepaard gaat met verwarming drastisch verlaagt. Het R-32-gas dat als koudemiddel wordt gebruikt in warmtepompen heeft per ton een veel grotere klimaatimpact dan CO2, maar er wordt veel minder van uitgestoten. Het Europees Parlement zet zich in voor schonere koudemiddelen.

Feiten

In Nederland zijn woningeigenaren vanaf 2026 verplicht een warmtepomp aan te schaffen, wanneer hun cv-ketel vervangen moet worden. Met een warmtepomp kunnen huizen namelijk op een milieuvriendelijker manier worden verwarmd dan met de oude vertrouwde cv-ketel.

Facebookgebruikers ontkennen dit en verwijzen daarbij naar een artikel op de website Cultuur onder Vuur, een platform dat zich naar eigen zeggen inzet tegen "socialisme, islamisering en klimaatdwang".

Het artikel beweert dat er dankzij GroenLinks R-32-gas in warmtepompen zit, omdat Europarlementariër Bas Eickhout namens die partij in 2014 een verbod op het gebruik van dat gas in warmtepompen zou hebben gedwarsboomd. Nu, tien jaar later, zou de EU het gas pas in de ban doen. Dat verhaal klopt niet.

R-32-gas in warmtepompen

R-32-gas wordt inderdaad gebruikt in warmtepompen als koudemiddel. Daarmee haalt de warmtepomp warmte uit de lucht, de bodem of het grondwater om die in huis af te geven. De warmtepomp verbruikt daarbij wel stroom – hybride pompen ook aardgas – maar verwarmt veel efficiënter dan andere verwarmingssystemen.

R-32, ook wel HFC-32 of difluormethaan, is een zogenaamd F-gas: een gefluoreerd broeikasgas. Deze gassen worden gebruikt in allerlei apparatuur zoals koelkasten en airco’s, maar ook bijvoorbeeld in isolatiemateriaal. Wanneer ze vrijkomen, houden ze warmte vast in de atmosfeer, waardoor ze bijdragen aan de opwarming van de aarde.

Relatief gezien zijn F-gassen veel sterkere broeikasgassen dan CO2. Om de klimaatimpact van verschillende gassen te vergelijken, wordt hun aardopwarmingspotentieel (global warming potential, GWP) becijferd in vergelijking tot één ton CO2. HFC-125 heeft bijvoorbeeld een GWP van 3.500. Een ton van dat gas heeft dus 3.500 keer zoveel klimaatimpact als een ton CO2.

Voor een F-gas, is R-32 zo gek nog niet: het heeft een GWP van 675. In potentie is het dus wel veel schadelijker dan CO2. Dat het voor "duizenden keren meer klimaatopwarming" zou zorgen, is echter sterk overdreven. Vooral ook omdat R-32 heel veel minder wordt uitgestoten dan CO2. In 2022 stond in Nederland de klimaatimpact van de uitstoot van alle F-gassen samen gelijk aan de uitstoot van 1,3 megaton CO2. Dat terwijl er 132 megaton aan alleen CO2 werd uitgestoten.

Warmtepomp milieuvriendelijker

Ondanks het gebruik van R-32-gas is de warmtepomp milieuvriendelijker dan de cv-ketel of andere verwarmingssystemen. De Nederlandse Organisatie voor Toegepast Natuurwetenschappelijk Onderzoek (TNO) stelde dat in een recente studie vast. Daarbij werd de totale klimaatimpact van warmtepompen en cv-ketels vergeleken: er werd gekeken naar de gebruikte materialen, productie, onderhoud, afvalverwerking en energieprestatie.

De conclusie was dat de milieu-impact van het bouwen van een warmtepomp, door gebruikte materialen, weliswaar hoger ligt dan bij een cv-ketel, maar dat de warmtepomp dat door veel efficiënter energieverbruik ruimschoots compenseert.

Afhankelijk van het systeem (hybride of volledig gasvrij) en het gebruik van stroom (groen of grijs) kan een warmtepomp de CO2-uitstoot door verwarming en warm water met 30 tot 65 procent verminderen, volgens Milieu Centraal. In de toekomst zullen warmtepompen nog schoner worden, naarmate een groter deel van de gebruikte stroom groen zal zijn.

Ook is er nog flinke winst te boeken met de koudemiddelen. Het Europees Parlement zet daar al jaren op in. Op aandringen van Europarlementariër Eickhout werden in 2014 de regels voor het gebruik van F-gassen in de EU al flink aangescherpt. In maart 2024 stemde de Milieucommissie van het Europees Parlement, opnieuw na stevige bemoeienis van Eickhout, voor nog strengere regelgeving – tot ergernis van de warmtepompindustrie.

(Stand van zaken: 04.04.2024)