Oekraïense vluchtelingen zijn nog steeds welkom in Polen

Sinds het begin van de Russische invasie in Oekraïne nam buurland Polen het grootste aantal vluchtelingen op: ruim een miljoen. Maar na twee jaar oorlog zouden de Poolse autoriteiten beginnen "de schroeven tegen Oekraïense vluchtelingen aan te draaien", aldus sociale mediagebruikers. Vluchtelingen die willen terugkeren naar Oekraïne, ook al is het maar voor één dag, zouden hun recht op permanent verblijf in Polen verliezen. Klopt dit?

Beoordeling

Oekraïense vluchtelingen in Polen hebben recht op een tijdelijke (geen permanente) verblijfsvergunning, en dat zeker tot 4 maart 2025 op basis van een Europese richtlijn. Zolang ze niet langer dan 30 dagen het land verlaten, verliezen ze dit recht ook niet. De bewering is dus fout.

Feiten

Als reactie op de toename van Oekraïense vluchtelingen in Polen, nu twee jaar geleden, kwam er in Polen een wet die hun rechten in het land omkadert. Volgens die wet hebben Oekraïeners die in Polen komen als een direct gevolg van de oorlog in hun land recht op een tijdelijke verblijfsvergunning. Het gaat dus sowieso niet om een permanent verblijfsrecht, zoals online wordt beweerd.

De geldigheid van die wet en dus het recht op een verblijfsvergunning is inmiddels al zeker verlengd tot 30 juni, en in sommige gevallen tot september 2024. Als de verblijfsvergunning eenmaal verleend is, mogen de Oekraïense burgers voor maximaal 30 dagen Polen verlaten voordat ze hun legaal verblijfsrecht onder die speciale wet verliezen. Of de bestemming van hun reis nu Oekraïne of een ander EU-land is, maakt niet uit.

Naast deze nationale wetgeving bestaat er ook een speciaal Europees vluchtelingenstatuut voor Oekraïeners, dat alle nationale wetgevingen overkoepelt. Die tijdelijke bescherming werd met een Europese richtlijn in het leven geroepen op 4 maart 2022. De werking daarvan werd alvast verlengd tot 4 maart 2025. Onder die tijdelijke bescherming valt ook een verblijfsrecht in een EU-land. Als EU-lidstaat moet Polen dus ook tot zeker 4 maart 2025 verblijfsrechten geven aan Oekraïense vluchtelingen.

Financiële bijstand

Indien een erkende Oekraïense vluchteling Polen daadwerkelijk verlaat - dus langer dan dertig dagen - om bijvoorbeeld terug te keren naar Oekraïne, krijgen ze geen financiële bijstand meer van de overheid. Indien ze later terugkeren naar Polen en nog steeds voldoen aan alle nodige voorwaarden voor een tijdelijke verblijfsstatus, hebben ze opnieuw recht op de betalingen die daarbij horen.

Die regel lijkt wat op de online bewering, maar gaat niet over verblijfsrechten. En het is dus ook niet zo dat Oekraïense vluchtelingen de bijstand in Polen kunnen claimen, maar die vervolgens in Oekraïne kunnen blijven ontvangen.

Kortom: Polen heeft zijn wetgeving tegenover de vluchtelingen uit hun buurland dus niet sterk verscherpt.

(Stand van zaken: 11.03.2024)