Bewering op X toont gebrekkige kennis over de waterschappen

De piek van het hoogwater in Nederland lijkt achter de rug, maar op sociale media lopen de gemoederen alsnog gevaarlijk hoog op. Een zekere schipper zou op X nu een boekje open doen over de wateroverlast: "Er speelt iets heel smerigs. De afvoeren naar zee stonden allemaal dicht". Deze afvoeren zouden de "Afsluitdijk, Kornwerd, Den Oever, Haringvliet sluizen, Ooster Schelde kering, Rampspol" (sic) zijn. En ook de stuwen in de Maas zouden te laat open zijn gegaan.

"Hoe verzuip je Nederland", concludeert het bericht. De post ging viraal en mensen vragen zich af "waar de hoge pieten in Nederland toch mee bezig zijn". Zou de regering ons bewust onder water willen laten lopen?

Beoordeling

Nee. De bewering lijkt misschien geloofwaardig door alle namen die genoemd worden, maar dit is een mix van een dijk, sluizen, waterkeringen en stuwen. Die hebben allemaal een andere functie binnen het watermanagement van Nederland. Zo kunnen ze niet allemaal rivierwater lozen, en dus ook niet ophouden.

Feiten

Te beginnen bij de Afsluitdijk. Het hele idee daarvan is dat ze het IJsselmeer afsluit van de Waddenzee en goed dicht is. De dijk is een primaire waterkering: ze houdt hoge waterstanden van zee tegen, en zorgt er ook voor dat het zoete water van het IJsselmeer van het zoute zeewater gescheiden blijft. De Afsluitdijk is geen afvoer naar zee, maar beschermd het binnenland juist tegen de onstuimigheid van de zee.

De Lorentz- en Stevinssluizen

Vervolgens worden in het X-bericht 'Kornwerd' en 'Den Oever' genoemd. Strikt gesproken zijn dat geen sluizen, maar plaatsnamen waar respectievelijk de Lorentzsluizen en Stevinssluizen liggen.

Met deze twee sluizen kan Rijkswaterstaat het waterpeil van het IJsselmeer beïnvloeden. Ze worden opengezet wanneer de waterstand aan de IJsselmeerzijde van de Afsluitdijk hóger is dan aan de Waddenzeezijde, laat een expert van Rijkswaterstaat via mail aan Deutsche Presse-Agentur (dpa) weten. Dan kan water uit het meer in de lager liggende zee stromen.

Het IJsselmeer is een afgesloten meer, en kent dus geen eb en vloed. De Waddenzee heeft wel met getijden te maken. Daarnaast kan een sterke wind het waterpeil in zowel de Waddenzee als ook het IJsselmeer opdrijven. De Lorentz- en Stevinssluizen staan dus niet altijd open: bij vloed en/of een sterke wind worden ze gesloten om te voorkomen dat zout zeewater het IJsselmeer instroomt.

Kortom: of de sluizen aan de Afsluitdijk wel of niet open gaan, hangt niet alleen af van de waterstand in het IJsselmeer zelf. De waterstand van de Waddenzee is een net zo belangrijke factor hiervoor.

De Haringvlietsluizen

De Haringvlietsluizen liggen in een van de zeearmen van Zeeland. Wanneer er te veel water door de Rijn en Maas stroomt, staan deze sluizen veelal open om overtollig zoet water af te voeren. Maar ook deze sluizen kunnen dicht worden gezet bij een storm vanuit zee, of wanneer de waterstand in de Rijn en Maas juist heel laag is (denk aan afgelopen zomer).

Op deze manier wordt voorkomen dat zout zeewater te ver de zeearm instroomt. Dat zou namelijk vervelende gevolgen hebben voor ons drinkwater, en water dat door de omliggende landbouw en industrie gebruikt wordt.

De Oosterscheldekering en Rampsol

De Oosterscheldekering draagt het woord al in zich: dit bouwwerk is net als Rampsol een waterkering, ook wel: stormvloedkering. De functie van een waterkering is niet om water uit het achterland te lozen in zee, maar water van zee juist tegen te houden. De keringen worden gesloten wanneer de waterstand van zee een bepaald criterium overschrijdt en het gevaar bestaat dat het binnenland door zeewater overstroomd wordt.

Voor de Oosterscheldekering betekent dit dat ze bij een verwachte waterstand van 3 meter boven NAP gesloten wordt. Rampsol sluit al bij 50 centimeter boven NAP.

Een woordvoerder van Rijkswaterstaat liet dpa op 10 januari weten dat momenteel geen enkele stormvloedkering in Nederland gesloten is, aangezien de waterstanden nu prima zijn.

De stuwen van de Maas

Tot slot wordt op X beweerd dat de stuwen in de Maas te laat geopend zouden zijn. Stuwen zijn weer een heel ander onderdeel binnen het waterbeheer van Nederland. In normale omstandigheden zijn de stuwen in de Maas nodig om het waterpeil kunstmatig hoog te houden. Zouden we dat niet doen, dan kunnen schepen niet stroomopwaarts het hoger gelegen Limburg invaren.

De huidige hoge waterafvoer in de Maas komt ongeveer één keer in de drie jaar voor, vertelt een woordvoerder van Rijkswaterstaat. Bij een verhoogde waterstand worden sluizen 'gestreken'.

Dat betekent dat de sluis stuk voor stuk wordt verwijderd, zodat het water door kan stromen. De sluizen worden niet allemaal tegelijk afgebroken, anders is de waterdoorvoer niet meer te controleren.

Tijdens de piek van de Maasafvoer vorige week waren alle stuwen gestreken, al konden twee stuwen niet volledig opengesteld worden door een storing. In zo'n geval laat Rijkswaterstaat het effect daarvan doorrekenen en neemt contact op met de crisispartners in de directe omgeving. Maar, "qua waterveiligheid was hier niets aan de hand", aldus de woordvoerder van Rijkswaterstaat. Er is dus geen reden aan te nemen dat de sluizen 'te laat' geopend zouden zijn.

Net zo min als er aanleiding is te geloven dat Nederland opzettelijk onder water gezet zou worden. De bewering dat momenteel "alle afvoeren naar zee" dicht zouden staan, klopt niet. Het is slechts een bewijs voor een gebrek aan kennis over het watermanagement van Nederland.

(Stand van zaken 11.01.2024)