Beelden Israëlische F-16's ouder dan recente Hamasaanval

Het Israëlische leger zou F-16 straaljagers "evacueren" van een legerbasis bij de grens met Gaza vanwege "de Palestijnse militaire operatie", dat wordt onder meer op Facebook beweerd bij een video. Op de beelden zijn twee gevechtsvliegtuigen te zien die op vrachtwagens worden vervoerd. Maar heeft dit wel echt te maken met het huidige geweld in Israël en op de Gazastrook?

Beoordeling

De video ging op 14 september 2023 al rond online en wordt dus onterecht gekoppeld aan de situatie die ontstond na de terreuraanval van Hamas in Israël op 7 oktober. Er werd in september niet gesproken van een evacuatie. De beelden werden gemaakt in het zuidoosten van het land, op zo’n 60 kilometer van de Gazastrook.

Feiten

Door de verkeersborden met plaatsnamen is te ontdekken waar de beelden zijn gemaakt. Vanaf 0.04 zijn de plaatsnamen Ar’ara BaNegev en Arad duidelijk in beeld. Erboven is ook het nummer 80 te zien. Dit verwijst naar een snelweg in Israël. De beelden zijn dus zeker in dat land gemaakt.

Op de video is te zien dat het gaat om een kruispunt. Op Google Maps is te vinden dat weg 80 twee grote kruispunten heeft met andere doorgaande wegen (weg 25 en weg 31). Bij de kruising met weg 31 zou een verkeersbord aanwijzen dat Ar’ara BaNegev en Arad in twee verschillende richtingen liggen. Die kruising valt dus af. Zo blijft er maar één locatie over.

De video blijkt gefilmd op weg 25. Op Google Streetview is duidelijk het verkeersbord met de twee plaatsnamen en het rode bordje met cijfer 80 zichtbaar. Ook de elektriciteitsmast links en de stoplichten komen overeen. De video is gefilmd vanaf deze kant van de weg, de Streetviewbeelden aan die kant zijn wat waziger.

De vrachtwagens die in de video F-16’s vervoeren, komen ook vanaf weg 25, vanuit de tegenovergestelde richting als de filmer. Zij slaan af naar weg 80, richting Ar’ara BaNegev en Arad. Dit betekent dat de vrachtwagens uit oostelijke richting via weg 80 naar het noorden reden. De Gazastrook ligt in het westen, aan de Middellandse Zee. De vrachtwagens kwamen daar dus niet vandaan en het is ook niet waarschijnlijk dat ze er naartoe reden. Dan hadden ze weg 25 moeten blijven volgen.

De eerste bewering, dat het gaat om een vervoer nabij de grens met Gaza, is dus al onjuist. Het kruispunt waarop werd gefilmd ligt op zo’n 60 kilometer van de grens met Gaza en de vrachtwagens kwamen van verder uit het oosten.

Verouderde beelden

Spaanse factcheckers van Newtral wisten een Telegrambericht van 14 september 2023 op te sporen. Daarin is de video die nu online wordt gedeeld te zien, samen met nog een video van hetzelfde transport en een link naar een artikel. Aan de hand daarvan zijn ook weer andere sociale mediaberichten te vinden, zoals deze met allebei de video’s.

Het Telegrambericht en het artikel zijn allebei van Abu Ali Express. Er wordt niet meer context gegeven over het militaire konvooi. In beide teksten staat alleen: "En ondertussen... ergens in het zuiden van het land... heeft iemand een paar F-16 vliegtuigen besteld met transport naar huis?".

De gevechtsvliegtuigen in de video zijn inderdaad F-16's. De draak op de staart van het eerste vliegtuig is kenmerkend voor het 115e squadron van de Israëlische luchtmacht. Het teken op het tweede vliegtuig hoort bij het 116e squadron. Het lijkt erop dat de F-16's uit dit 116e squadron niet meer actief worden gebruikt of zelfs zijn verkocht. Ze lijken recent te zijn vervangen door modernere vliegtuigen.

Deutsche Presse-Agentur kon niet achterhalen wanneer de video’s precies zijn gemaakt en wat de context van het transport was. Twee dingen staan wel vast: de video is niet in de buurt van de Gazastrook gefilmd. Daarnaast dateren de beelden sowieso van voor de plotselinge aanval van de Palestijnse beweging Hamas in Israël, die op 7 oktober ongekende chaos in de regio veroorzaakte. Het geweld kostte volgens autoriteiten al aan meer dan 1200 mensen het leven in Israël. Het ministerie van Volksgezondheid in Gaza spreekt over tenminste 1055 Palestijnse doden.

(Stand van zaken: 11.10.2023)