Etymologische verwarring

Kathedralen en kathodes hebben enkel wat beginletters gemeen

25.4.2023, 18:47 (CEST)

Het is niet omdat twee woorden op elkaar lijken, dat ze ook wat met elkaar te maken hebben. Een beetje opzoekwerk kan in zo'n geval overhaaste conclusies voorkomen.

Kathode en kathedraal, die woorden liggen te dicht bij elkaar om toeval te zijn. 'kathedraal' zou dan ook van 'kathode' komen; althans dat denkt een Facebookgebruiker, wiens post goed gedeeld wordt. Kathedralen zouden dus grote kathodes zijn om elektrische lading te leveren. De katholieke kerk zou dan ook de kathedralen niet gebouwd hebben, maar ingepikt om als religieus gebouw te gebruiken. Hier lijkt echter etymologische verwarring in het spel te zijn.  

Beoordeling

Het woord kathedraal is niet afkomstig van kathode. De twee hebben dan ook niets met elkaar te maken. De woorden lijken op elkaar omdat ze beide de Griekse grondvorm 'kata' hebben, wat 'neer' betekent. 

Feiten

Het woord 'kathedraal' heeft een duidelijke oorsprong en het heeft niets te maken met elektriciteit. Een kathedraal is een type kerk waar een 'cathedra', een bisschopszetel, staat. Het woord 'cathedra' is oorspronkelijk afkomstig uit het Grieks, waar het woord stoel of bank betekent. Het is een samenstelling van "kata" (neer) en "hedra" (stoel, zitvlak).

Het is de aanwezigheid van zo'n cathedra die van een gewone kerk een kathedraal maakt. Daarmee wordt aangegeven dat dit de centrale kerk binnen een bisdom is. Nederland heeft zeven bisdommen en dus ook zeven kathedralen. Elk gebouw zou dus in principe een kathedraal kunnen zijn, als het het centrum van een bisdom is, met een cathedra. 

Kathode en Michael Faraday

Een kathode is de negatieve pool in een elektrisch circuit en de tegenhanger van de anode. Het is het punt waar elektrische stroom een elektrisch circuit verlaat. De term 'kathode' werd voor het eerst in een wetenschappelijke publicatie gebruikt door Michael Faraday in 1834, bij zijn onderzoek naar elektrische stroming. 

Hoe hij op de term kathode bedacht is gekend: Faraday wilde het beeld gebruiken van een stroom van oost naar west op een wereldbol, waarbij het oosten de anode voorstelt en het westen de kathode. Een vriend van Faraday stelde voor de Griekse termen anode (weg omhoog) en kathode (weg omlaag) te gebruiken om oost en west met opkomst en ondergang van de zon voor te stellen.

Kathode komt dus van de Griekse woorden 'kata' (neer) en 'hodos' (weg). En dat is dan ook de enige link tussen kathedraal en kathode; dat het eerste deel van het woord dezelfde Griekse grondterm heeft. Daarin zijn ze overigens niet alleen: woorden als 'katapult', 'catalogus' en 'katastrofe' maken allemaal gebruik van het Griekse woord voor 'neer'. 

Oude gebouwen en vrije energie

De claim over kathedralen en kathodes komt niet uit het niets, maar hangt samen met de Tataria-complottheorie. Kort gezegd stelt deze theorie dat er vroeger een beschaving over de aarde heerste die via indrukwekkende gebouwen gratis energie opwekten. Daarvan zijn oude bouwwerken, zoals kathedralen, die nu nog bestaan een overblijfsel. 

Dat de term 'kathedraal' hier naar zou verwijzen, is hierboven al ontkracht. En evengoed worden er nog steeds gewoon kathedralen gebouwd en ingewijd, dus van een verloren beschaving kunnen die moeilijk zijn. Ook van de oudere kathedralen is goed bekend wanneer en door wie ze gebouwd zijn en hoe hun stijl doorheen de eeuwen evolueerde.

Onbestaande kathedraal

Tot slot is er nog wat mis met de foto die in het Facebookbericht gebruikt is. Het is namelijk geen authentieke foto van een kathedraal. Via een reverse image search valt te vinden dat deze foto de kathedraal van Wells, in Engeland, zou moeten tonen, maar die heeft afgevlakte torens, geen punttorens.

De foto is dan ook een samengesteld beeld, te vinden op Wikimedia Commons en is gemaakt door een gebruiker die wilde laten zien hoe de kathedraal er zou hebben uitgezien als ze punttorens had gehad. Die zouden in het originele plan hebben gezeten, maar nooit gebouwd zijn. 

(Stand van zaken: 25.04.2023)

Links

Facebookpost (gearchiveerd)

Artikel Kerknet (gearchiveerd)

Cathedra (gearchiveerd)

Cathedra etymologie (gearchiveerd)

Rooms-Katholieke Kerk Nederland (gearchiveerd)

Bisdommen (gearchiveerd)

Kathedralen in Nederland (gearchiveerd)

Over Kathode (gearchiveerd)

Kathode bij Van Dale (gearchiveerd)

Faraday's Laws of Electrolysis (gearchiveerd)

Oorsprong term kathode (gearchiveerd hier en hier)

Kathode etymologie (gearchiveerd)

'Cata-' etymologie (gearchiveerd)

Over Tataria I & II (gearchiveerd hier en hier)

Artikel America magazine (gearchiveerd)

Evolutie architectuur kathedralen (gearchiveerd)

Reverse Image search (gearchiveerd)

Wells cathedral (gearchiveerd)

Afbeelding Wikimedia Commons (gearchiveerd)

Artikel Britain Express (gearchiveerd)

Over dpa-factchecks

Deze factcheck is geschreven in het kader van het Third Party Fact Checking-programma van Facebook/Meta. Meer informatie over dit initiatief vindt u hier.

Uitleg van Facebook/Meta over de omgang met accounts die onjuiste informatie verspreiden, vindt u hier.

Inhoudelijke aan- of opmerkingen kan u sturen naar factcheck-netherlands@dpa.com met een link naar de desbetreffende Facebookpost. Gelieve hiervoor de juiste sjablonen te gebruiken. Richtlijnen voor bezwaren vindt u hier.