Mist rondom windmolens ontstaat alleen met specifiek weer

Een foto van een windturbinepark met opmerkelijke wolken rondom is aanleiding op sociale media om deze bron van groene energie in twijfel te trekken. De molens zouden lucht mengen, wat vervolgens "kunstmatige droogheid", "verhoogde regenval" en zelfs "catastrofale vloedgolven" tot gevolg zou hebben. Ook zou de productie van windturbines zo vervuilend zijn, dat ze niet milieuvriendelijk genoemd kunnen worden. Beïnvloeden windmolens werkelijk het weer en klimaat op drastische wijze?

Beoordeling

Op de foto is een weerfenomeen te zien: "mixing fog". Dit ontstaat door specifieke weersomstandigheden. Windmolens beïnvloeden met deze mistvorming het weer niet op noemenswaardige schaal. Daarnaast zijn windmolens wel degelijk milieuvriendelijker dan conventionele energiebronnen als kolen- en gascentrales.

Feiten

De foto is gemaakt op 12 februari 2008 en toont het windmolenpark Horns Rev1, dat voor de Deense kust ligt. Niet alleen sociale mediagebruikers verwonderen zich over de foto; ook meteorologen bogen zich over dit bijzondere weerfenomeen.

Door weerdata van die dag te analyseren, vonden ze een verklaring voor de mist rondom de molens. Het ontstond doordat koude lucht, net onder het vriespunt, die ochtend vanuit de Deense en Duitse kust in contact kwam met een warmere luchtstroom uit de Noordzee.

Er was op de specifieke dag maar weinig wind, waardoor de windmolens minimaal draaiden. Dit zorgde ervoor dat de warme en koude lucht, die ook een hoge luchtvochtigheid hadden, achter de windmolens gemixt werden. Door het verschil in temperatuur ging de koudere lucht condenseren. Hierdoor ontstond de mist achter de langzaam roterende windmolens. In de wetenschap wordt dit ook wel "mixing fog" genoemd.

Precies genoeg wind

Was het volledig windstil geweest, dan waren de windlagen boven elkaar blijven liggen. Bij een erg winderige dag was de mist ook niet ontstaan: dan waren de luchtlagen zodanig door elkaar gewaaid dat er geen tijd was voor het condensatieproces. De mist lost dus op bij wind, waardoor het een lokaal fenomeen blijft en niet overwaait naar land.

Het weerfenomeen is vaker gezien bij offshore windmolenparken, omdat daar de kans het grootst is dat zee- en landlucht met relatief grote temperatuurverschillen elkaar treffen. Ook voor de Engelse kust werd het wel eens gezien, al ontstond de mist daar niet in één lijn achter de windmolens zoals bij Horns Rev1.

Het kleine microklimaat wat rond de windmolens ontstaat, leidt dus vooral tot mooie foto's, en niet tot regenval, droogte of zelfs vloedgolven. Niettemin hebben de windmolens in de Noordzee - ook zonder mist - wel degelijk invloed op hun omgeving, zoals in dit recente artikel in Scientific Reports te lezen is. Hier moet rekening mee gehouden worden in toekomstige scenario's voor het klimaat van de Noordzee, menen de auteurs.

Milieuvriendelijk

In de tweede helft van de Facebookpost volgt een opsomming van wat er allemaal nodig is om een windmolen te bouwen en te plaatsen, met de conclusie dat dit helemaal niet milieuvriendelijk is.

Het klopt dat bij de productie van de molens de nodige broeikasgassen in de lucht komen. Maar volgens het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) is deze uitstoot van broeikasgassen klein in verhouding tot de energie die de molens opwekken. Bovendien worden met groene windenergie extra emissies vermeden, doordat de energie niet meer van bijvoorbeeld een kolencentrale hoeft te komen (zie pagina 540).

Journalisten van De Correspondent kwamen in 2016 ook al tot de conclusie dat windmolens het klimaat helpen. Een windmolen stoot gemiddeld 8 tot 34 gram broeikasgas per kWh uit. Dat is beduidend minder dan gascentrales (490 gr/kWh) en kolencentrales (900 gr/kWh).

Volgens de Nederlandse consumentenbond lagen deze cijfers in 2018 voor Nederland net wat anders (zie bovenaan pagina 34). Daar gold een uitstoot van 410-650 gr/kWh voor gas, 710-950 gr/kWh voor kolen en 7-56 gr/kWh voor windenergie. De strekking blijft echter hetzelfde: windenergie is duidelijk minder vervuilend.

Uit verschillende onderzoeken blijkt bovendien dat de windmolens de energie die verbruikt wordt voor de productie, in minder dan één jaar terugverdienen. Met een levensduur van gemiddeld 20 jaar, levert een windmolen dus negentien jaar groene stroom op.

Een punt van kritiek op windmolens is het feit dat met name de wieken nog slecht te recyclen zijn, wanneer de levensduur van de molen er op zit. Verschillende Nederlandse instituten en bedrijven werken momenteel aan manieren om de wieken toch een tweede leven te kunnen geven.

In verhouding tot energie uit kolen- en gascentrales is windenergie dus wel degelijk milieuvriendelijker. Daarnaast beïnvloeden ze het weer niet op dramatische wijze met overvloedige regen, droogte of vloedgolven.

(Stand van zaken: 01.03.2023)