Aardbevingwapens behoren tot het rijk der fictie

Turkije ligt overhoop met de NAVO-landen, die hun ambassades in Turkije sluiten, waarna het land door aardbevingen getroffen wordt; daar moet volgens een TikTokvideo toch meer dan toeval achter zitten; zoals het bestaan van "aardbevingswapens". Die zouden in 1994 door Bill Clinton verboden zijn. De video wordt gedeeld op Facebook (hier en hier) door gebruikers die in het bijschrift in het midden laten wat ze van de video vinden, maar in de commentaren explicieter (hier, hier en hier) aangeven dat ze het eens zijn met de bewering dat de aardbeving niet natuurlijk was. Deze berichten worden ook verder gedeeld door mensen die weinig twijfel laten bestaan dat ze de inhoud van de video als waar zien. Het bewijs voor de claims in de video blijft echter achterwege. 

Beoordeling

Bill Clinton tekende geen uitvoerend bevel in 1994 om het gebruik van 'aardbevingswapens' te bannen. Zulke wapens bestaan niet. De aardbevingen in Turkije en Syrië waren natuurlijk. 

Feiten

Dat de Verenigde Staten zou beschikken over "aardbevingswapens" zou moeten blijken uit een 'executive order' (een uitvoerend bevel) dat president Clinton in 1994 zou hebben uitgevaardigd. Hierin zou het gebruik van dit soort wapens dan verboden worden.

Het probleem is echter dat dit uitvoerend bevel niet is terug te vinden. Zowel het nationaal archief als het federaal register van de Verenigde Staten geeft aan dat Clinton 54 uitvoerende bevelen uitvaardigde in 1994.

Om te achterhalen of een van deze bevelen over een ban op aardbevingswapen gaat, maakte dpa gebruik van de uitgebreide zoekopties van het federaal register. Zoeken op termen als weapons, ban, outlaw, tectonic, seismic en earthquake levert soms wel resultaten op, maar geen enkele van deze bevelen gaat over een ban op 'aardbevingswapens'. Dpa herhaalde deze zoekopdracht zonder specifiek jaartal, maar dat leverde evenmin iets op. 

Wat nog het dichtst in de buurt komt is een uitvoerend bevel over de proliferatie van massavernietigingswapens. Het gaat hier echter over chemische, biologische en nucleaire wapens; niet over 'aardbevingswapens'. Het is dus redelijk om aan te nemen dat het genoemde uitvoerend bevel uit de video niet bestaat.

Aardbevingswapens

Wel is het zo dat er een VN-conventie bestaat over het verbieden van het militaire gebruik van 'omgevingmodificerende technieken', dat onder andere gaat over het opwekken van aardbevingen en tsunami's. Deze conventie dateert echter uit 1978, toen niet Bill Clinton, maar Jimmy Carter president was. Meer dan over al bestaande wapens gaat het hier eerder over technieken die eventueel in de toekomst zouden ontwikkeld kunnen worden. 

Het klopt wel degelijk dat er aardbevingen kunnen veroorzaakt worden door mensenlijke activiteit. Een goed voorbeeld hiervan zijn de aardbevingen in Groningen. De universiteit van Durham houdt een databank bij van alle gekende door de mens veroorzaakte aardbevingen.

Deze veroorzaken echter geen aardbevingen op de schaal zoals die nu te zien zijn in Turkije en Syrië. Dat bevestigt Prof. dr. Oliver Heidbach, geofysicus bij het Duitse geologie-onderzoekscentrum GFZ, aan dpa. De schade van deze door de mens veroorzaakte aardbevingen is vaak eerder gering. 

Het klopt dat (kleine) aardbevingen soms veroorzaakt worden door militaire activiteit, zoals een nucleaire ontploffing of door het gebruik van bunkerbrekers. Hierbij is de aardbeving echter een bijproduct, niet het eigenlijke doel. 

Dat bevestigt ook Prof. Gillian Foulger (Universiteit van Durham), expert in door de mens veroorzaakte seismische activiteit, aan dpa. De enige aardbeving veroorzakt door militaire activiteit die gekend zijn, waren klein en veroorzaakt door nucleaire tests. Foulger heeft ook geen weet van het bestaan van 'aardbevingswapens'. 

Een specifiekere claim die online de ronde deed na de aardbevingen in Turkije en Syrië, is dat de HAARP-installatie in Alaska de schuldige zou zijn. Dat dit onderzoeksproject naar radiogolven in de ionosfeer niet verantwoordelijk kan worden gehouden voor aardbevingen toonde dpa eerder al hier en hier aan.

Politieke spanningen

Het klopt overigens wel dat er voor de aardbevingen spanningen waren tussen Turkije en een aantal westerse landen. Aanleiding was een koranverbranding in Zweden. Dit leidde tot grote woede in Turkije, en daarop sloten een aantal landen, waaronder Nederland, tijdelijk hun consulaat in Istanbul. 

De aardbevingen vonden echter niet plaats in Istanbul, maar helemaal aan de andere kant van Turkije. Mochten de westerse landen op een of andere manier op de hoogte zijn geweest van de naderende aardbevingen (wat ze niet waren), zou het evacueren van een consulaat in Istanbul een redelijk nutteloze actie zijn. 

(Stand van zaken: 17.02.2023)