Google Translate blijkt slechte leerling Latijn

Het is een motief dat vaker voorkomt op sociale media: door een bepaalde term met Google Translate te vertalen van het Latijn naar het Nederlands zou bewijs voor een specifieke betekenis of complottheorie aan het licht komen. Deze keer zou de vertaling van de woorden "cor ona virus" onthullen dat we al die tijd al met het "hartaanvalvirus" te maken hebben. Is hier een geheime code ontdekt? Nee, is het verhelderende antwoord van een professor in de klassieke taal.

Beoordeling

Een vertaling van "cor ona virus" uit het Latijn is niet hartaanvalvirus, dat laat een professor Latijnse Taal en Literatuur aan Deutsche Presse-Agentur weten. Google Translate is niet de meest betrouwbare vertaalmachine, zeker niet voor het Latijn.

Feiten

Het idee dat een vertaling van "cor ona virus" op "hartaanvalvirus" uitkomt, lijkt te zijn ontstaan dankzij Google Translate. In het gedeelde screenshot zien we het resultaat van de vertaalmachine, en in deze post het trucje om tot de sinistere vertaling te komen: je moet dubbele spaties tussen de woorden invoegen.

Deutsche Presse-Agentur (dpa) deed zelf de test met Google Translate. Een vertaling van "cor ona virus" (met enkele spaties), geeft als Nederlandse vertaling "coronavirus". Echter, bij dubbele spaties tussen de lettergrepen, of door "Cor" met een hoofdletter te schrijven, komt de vertaling "hartaanvalvirus" naar boven. Je komt dus alleen tot de specifieke vertaling door de vertaalmachine te manipuleren.

Hoe betrouwbaar is Google Translate?

Is dit het eenduidige bewijs dat "hartaanvalvirus" de officiële vertaling van de drie afzondelijke lettergrepen is? Niet echt. De vertalingen van Google Translate zijn computervertalingen op basis van "neural machine translation", en de hulp van vrijwilligers via de Translate Community.

De tool werkt met statistieken. Hoe meer data van een taal online te vinden is, hoe beter de vertaling. Van Latijnse teksten loopt het internet echter niet over en op verschillende fora winden mensen zich dan ook op over de slechte vertaalkwaliteit van Google Translate (zie hier, hier en hier), waarin geen rekening met de complexe Latijnse grammatica wordt gehouden.

Corona betekent "krans"

"Het Latijnse woord corona heeft helemaal niets te maken met "cor", wat "hart" betekent in het Latijn. "Corona" betekent krans", laat Antje Wessels, professor in Latijnse Taal en Literatuur aan de Universiteit Leiden Deutsche Presse-Agentur (dpa) weten. Het virus kreeg deze Latijnse naam, omdat de buitenste lagen als een krans of kroon om het virusdeeltje liggen.

Dat Google Translate het afzonderlijke woord "cor" als "hart" vertaalt is dus niet vreemd. Met "ona" kon de vertaalmachine waarschijnlijk weinig beginnen, aangezien dit geen op zichzelf staand woord in het Latijn is. Het woord "virus" blijft in Google Translate onveranderd staan. Dit toont overigens de beperkte vertaalkwaliteit van de online tool aan: uit het Latijnse woordenboek blijkt namelijk dat "virus" slijm of gif betekent. Dat bevestigt ook professor Antje Wessels (zie daarnaast de online woordenboeken).

Ontdekking eerste virusdeeltje

In de oudheid was men overigens nog niet bekend met het bestaan van virussen, in onze betekenis van het woord. Het eerste virus werd namelijk aan het eind van de negentiende eeuw ontdekt. De Nederlandse microbioloog Martinus Willem Beijerinck gaf de ontdekking de naam "virus", wat toentertijd de brede betekenis van "ziekmakende dingen" had, wat samenhangt met de oude Latijnse betekenis van het woord. Inmiddels denken wij bij het woord direct aan de kleine ziekmakende deeltjes.

De naam van het coronavirus verwijst dus niet naar hartziekten. Ook wanneer de lettergrepen in afzondelijke woorden opgebroken worden, komt daar nog geen vertaling "hartaanvalvirus" uit.

(Stand van zaken: 23.01.23)