Geen verloren beschaving

AI maakte beelden van Antarctica, niet Robert Scott

21.12.2022, 16:31 (CET)

Antarctica is een wildernis, nooit bewoond door mensen, toch? Een video met foto's van ruïnes trekt die vanzelfsprekendheid nu in twijfel. Alleen blijken de foto's niet authentiek.

Standbeelden, vervallen muren en piramides tussen sneeuw en ijsschotsen zouden in 1912 zijn gefotografeerd op Antarctica. Het zouden de overblijfselen zijn van een oude beschaving op het zuidelijke continent. Het ziet er erg overtuigend uit, maar kleine details onthullen dat de de beelden, die de ronde doen op sociale media (hier, hier, hier en hier), niet echt zijn. 

Beoordeling

De beelden zijn niet afkomstig van de expeditie onder leiding van Robert Scott naar Antarctica in 1912. Ze zijn gemaakt met behulp van artificiële intelligentie.

Feiten

De beelden op sociale media zijn ook in hoge kwaliteit terug te vinden in deze Youtubevideo, die dezelfde achtergrondmuziek heeft. De beelden zouden zogezegd in 1912 op Antarctica gemaakt zijn door kapitein Robert Scott en zijn team.

Robert Scott was een Engels ontdekkingsreiziger die in 1912 met zijn team als tweede het zuidelijkste punt op aarde (de Zuidpool) bereikte, na een race die hij verloor van de Noor Roald Amundsen. Scott stierf samen met zijn teamgenoten op terugtocht van de Zuidpool naar zijn basiskamp op Ross Island.

De beelden

De foto's die gemaakt zijn tijdens de expeditie van Scott zijn in handen van het Scott Polar Research Institute aan de universiteit van Cambridge. De beelden van de piramides en ruïnes zijn niet terug te vinden in de catalogus van de foto's. Het instituut bevestigt daarnaast aan Deutsche Presse-Agentur (dpa) dat de beelden bij hen niet bekend zijn.  

Nader onderzoek doet ook vermoeden dat de beelden niet echt van Scott's expeditie zijn. In de Youtube-video is op vijf momenten een schip te zien (hier, hier, hier, hier en hier). Dit lijken allemaal verschillende schepen te zijn, omdat ze een ander aantal masten hebben, of een andere romp. Scott had op zijn expeditie één schip mee, de Terra Nova.

Die Terra Nova had drie masten en een schoorsteen, iets wat geen enkel schip in de video heeft. De schepen vertonen ook onrealistische elementen, zoals masten die niet in lijn zijn met een (al vreemd gevormde) romp, zeilen die niet helemaal uitlijnen met de masten, en masten die in het niets staan. Het is dan ook duidelijk dat het hier niet gaat om foto's van de expeditie van Robert Scott.

Artificiële intelligentie

Meerdere zaken zijn problematisch aan deze foto's, zoals ook in de commentaren op Youtube al wordt opgemerkt. Hoewel de foto's voor het grootste deel realistisch lijken, zitten er toch fouten in die doen vermoeden dat ze gemaakt zijn met artificiële intelligentie, zoals het programma Dall-E, dat afbeeldingen genereert op basis van tekstbeschrijving.

Er zijn fouten in de schaduw op te merken (hier onderaan in beeld, hier de schaduw van de paal) en er zitten mislukte pogingen in om tekst te genereren (hier, hier en hier) maar die niets begrijpelijks, en al zeker geen zin in het Engels opleveren. Op 2:07 zijn mensen zichtbaar, maar een tweede blik maakt meteen duidelijk dat deze figuren weinig menselijks hebben, en geen echt gezicht. Ook de proporties van de persoon op 0:08 zijn niet realistisch.

Met de opkomst van artificiële intelligentie wordt het steeds moeilijker om authentieke van valse beelden te onderscheiden.  Voorlopig tonen dit soort beelden nog vaak kleine inconsistenties die op te sporen zijn, zoals in de voorbeelden hierboven.

Tartaria en de moddervloed

Waarom wil deze Youtubegebruiker de indruk wekken dat er verloren beschavingen op Antarctica waren? In de beschrijving wordt er gerefereerd aan Tartaria en de moddervloed. Dit is een complottheorie die gelooft dat er ergens in de geschiedenis een rijk van reuzen was, die gratis energie hadden. Deze beschaving zou dan ten onder gebracht zijn door een vage elite. 

Deze van elke realiteit gespeende theorie, die ook in Nederland aanhangers heeft, wordt meestal ondersteund door beelden van indrukwekkende oude bouwwerken, waarvan zonder enige vorm van bewijs wordt beweerd dat ze door deze verloren beschaving gebouwd zijn. Met de opkomst van artificiële intelligentie hoeven aanhangers van Tartaria niet meer foto's van oude gebouwen uit hun context te halen, maar is het mogelijk om simpelweg beelden van onbestaande indrukwekkende bouwsels te genereren, zoals deze van Antarctica.

(Stand van zaken: 21.12.2022)

Links

Facebookpost I (gearchiveerd, gearchiveerde video)

Facebookpost II (gearchiveerd)

Facebookpost III (gearchiveerd)

Twitterpost (gearchiveerd)

Youtubevideo (gearchiveerd)

Over de expeditie van Robert Scott (gearchiveerd)

Scott's hut (gearchiveerd)

Over de foto's (gearchiveerd)

Fotocatalogus British Antarctic Expedition 1910-13 (gearchiveerd)

Foto van de Terra Nova (gearchiveerd)

Over AI-beelden (gearchiveerd)

Dall-E (gearchiveerd)

Hoe AI-beelden herkennen? (gearchiveerd)

Artikels Bloomberg en Vice (gearchiveerd hier en hier)

Over dpa-factchecks

Deze factcheck is geschreven in het kader van het Third Party Fact Checking-programma van Facebook/Meta. Meer informatie over dit initiatief vindt u hier.

Uitleg van Facebook/Meta over de omgang met accounts die onjuiste informatie verspreiden, vindt u hier.

Inhoudelijke aan- of opmerkingen kan u sturen naar factcheck-netherlands@dpa.com met een link naar de desbetreffende Facebookpost. Gelieve hiervoor de juiste sjablonen te gebruiken. Richtlijnen voor bezwaren vindt u hier.