Met je DigiD kun je ook in andere Europese landen inloggen

Onrust alom in de online wereld: op sociale media wordt een waarschuwing gedeeld voor het inloggen via de zogenoemde "eIDAS"-link, een online Europese verificatiemethode. Volgens het gedeelde bericht zou je je Nederlandse identiteit voor altijd kwijtraken als je met eIDAS inlogt en "vrijwillig Europeaan worden". Misschien is het handig om eerst even naar de kern terug te gaan, voordat zulke dramatische conclusies getrokken worden. Want, wat is eIDAS en hoe zit het ook alweer met je DigiD?

Beoordeling

Er bestaat geen eIDAS inlogmiddel: de eIDAS is een Europese verordening, die het mogelijk heeft gemaakt om met je nationale online identiteit (in Nederland de DigiD) ook bij overheidsinstanties in het buitenland in te loggen. Je behoudt dus je Nederlandse identiteit. En of je er nu trots op bent of niet: als inwoner van een EU-lidstaat ben je als Nederlander toch ook al echt een Europeaan.

Feiten

Sinds 2003 bestaat in Nederland de mogelijkheid om je overheidszaken online te regelen: via het DigiD. Waar je vroeger naar het loket van de gemeente ging om burgerzaken te regelen, doen de meeste Nederlanders dit inmiddels met deze "digitale identiteit" via de betreffende websites van de overheid.

Iedere Nederlander kan een DigiD aanvragen, maar is hiertoe niet verplicht. Het DigiD is ons digitale paspoort: door met je unieke DigiD (waar alleen jij toegang tot hebt) in te loggen bij bijvoorbeeld een overheidswebsite of je zorgverzekeraar bevestig je dat jij ook daadwerkelijk degene bent die inlogt en kun je je zaken regelen. Het is dus alsof je je paspoort laat zien, maar dan online.

Ieder land heeft zo zijn eigen manier om burgerzaken te organiseren, wat grensoverschrijdend contact binnen Europa niet per se bevordert. Vandaar dat de EU in 2014 al met de eIDAS-verordening kwam om dit digitale paspoort ook grensoverschrijdend toegankelijk te maken. Sinds 29 september 2018 moeten Nederlandse overheidsorganisaties Europees erkende inlogmiddelen accepteren voor hun digitale dienstverlening. Andere EU-lidstaten dienen dus ook het Nederlandse inlogmiddel, de DigiD, te accepteren.

Twee voorbeelden, één DigiD

Wil je als Nederlander inloggen op MijnOverheid, dan kun je gewoon inloggen met je DigiD. De eIDAS-optie die je op de webpagina wordt aangeboden, is irrelevant. Heb je echter een andere nationaliteit, dan wordt je via de button "Login with eIDAS" doorverbonden met het inlogportaal van de digitale identiteit in jouw land. Voor een Zweed is dat bijvoorbeeld "Freja eID", voor iemand uit Tsjechië kan het met "MojeID". Zo kan een Zweed die tijdelijk in Nederland werkt met zijn eigen nationale digitale identiteit gemakkelijk de noodzakelijke overheidszaken in Nederland regelen.

Voor een Nederlander die zaken in het buitenland wil regelen, geldt hetzelfde. Wil je bijvoorbeeld met je bedrijf uitbreiden en moet je daarvoor in Vlaanderen iets aanvragen bij het loket voor ondernemers? Dan kan dat voor de Belgen via hun digitale eID met een aangesloten kaartlezer of "itsme". Een Nederlander laat zich in dit geval doorverbinden via eIDAS en komt uit bij een inlogvenster voor zijn of haar DigiD. (Klik op de "aanmelden"-button op deze pagina, om het hierboven beschreven inlogproces te doorlopen).

Het idee van eIDAS is dus om een overkoepelend systeem te zijn voor de verschillende digitale identificatiemethodes in de EU-lidstaten. Het wil vertrouwen wekken tussen de lidstaten en grensoverschrijdend contact vermakkelijken. Ben je als Nederlander niet van plan om in het buitenland te gaan studeren, je pensioen in Spanje uit te zitten of een bedrijf in Oostenrijk te starten: dan zul je met eIDAS verder weining te maken krijgen.

Europese Digitale Identiteit

Uit de praktijk is gebleken dat 60% van de Europese bevolking gebruik kon maken van eIDAS, omdat niet alle lidstaten aan de regeling konden voldoen (zoals bijvoorbeeld niet genoeg online veiligheid bieden, of niet de juiste digitale infrastructuur hadden). Bovendien waren landen niet verplicht hun nationale eID in andere landen geldig te laten zijn. Om dit voor meer Europeanen toegankelijk te maken, werkt de EU nu haar plannen uit voor een Europese digitale identiteit.

Als inwoner van een EU-lidstaat kun je deze Europese eID aanvragen, maar het is niet verplicht. Dit heeft geen invloed op je nationaliteit en je hoeft je nergens opnieuw te registreren: voor Nederlanders bouwt het voort op je DigiD, dat je overigens ook gewoon behoudt. Met de regeling wil de EU dus ook burgers tegemoet komen, die momenteel geen of slechte toegang hebben tot een digitale identiteit in hun eigen land.

Ook hier geldt dat de overkoepelende standaard voor online veiligheid en privacy zou moeten zorgen. EU-burgers behouden met de Europese digitale identiteit controle over hun data. Wanneer de Europese digitale identiteit in de praktijk gebracht wordt, is nog onduidelijk.

De Nederlandse identiteit

Los van alle digitale bureaucratie: wanneer je de Nederlandse nationaliteit hebt gekregen, simpelweg omdat je in Nederland geboren bent of via een naturalisatieprocedure, raak je deze niet zomaar kwijt. Als staatsburger van Nederland, dat ligt op het continent Europa en lid is van de Europese Unie, ben je automatisch ook een Europeaan en burger van deze Europese Unie. Je nationaliteit is daar bepalend voor.

Wat precies de culturele invulling is van een "Europese identiteit" blijkt nog best lastig te zijn, zoals dit online artikel van de Radboud Universiteit Nijmegen laat zien.

(Stand van zaken 1.12.2022)