Gedeeld Braziliaans decreet is nep

Het lijkt zo officieel, met het wapen van Brazilië in de hoek en de naam van president Jair Bolsonaro als afzender. Ook in Nederland delen verschillende mensen een Braziliaans decreet met een Engelse vertaling erbij. Het document zou fraude in de verkiezingen officieel bewijzen, de wettelijke basis zijn voor arrestaties van hoge rechters en om het Nationaal Congres tijdelijk sluiten. Veel grote woorden, maar geen realiteit zo blijkt.

Beoordeling

Het gedeelde decreet is nep. Het is nergens te vinden in de publiekelijk toegankelijke database met wet- en regelgeving van Brazilië. Ook kloppen er een aantal details niet in het document.

Feiten

Jair Bolsonaro gaf na de verkiezingsuitslag een korte speech waarin hij zei de grondwet te respecteren. Daarmee leek hij impliciet te zeggen dat hij de uitslag zou accepteren. Maar nu proberen mensen online met een decreet het tegendeel te bewijzen. Het document beschrijft dat er bewijs zou zijn voor verkiezingsfraude. Dit is echter geen officieel decreet en komt niet van de overheid.

Een decreet is een vorm van wetgeving. In Nederland wordt het in die vorm en benaming niet echt gebruikt, maar ook in de Verenigde Staten bestaat er een presidentieel decreet. Daarbij kan de president zelf een 'bindende aanwijzing' geven en zo dingen kan besluiten. In Brazilië komt een decreet ook van de president en is het de basis voor wetten en de organisatie van het publieke bestuur.

Alle wetgeving, waaronder decreten, zijn openbaar te vinden op een website van de Braziliaanse overheid. Ieder decreet heeft bovendien een getal, wat het makkelijk maakt om ze op te zoeken. Het document dat nu online rondgaat zou decreet 9.782 zijn. Dat is al de eerste en belangrijkste aanwijzing dat het hier gaat om een nepdocument. Het decreet met dit volgnummer is namelijk in werkelijkheid van 3 mei 2019 en gaat over iets heel anders.

In 1991 begon de Braziliaanse overheid weer bij nummer 1 bij het tellen van de decreten. Volgens die cijferreeks hebben de decreten in het najaar van 2022 daarom volgnummers boven de 11.000. Een recent decreet kan dus nooit nummer 9.782 zijn.

Er is geen recent decreet dat de inhoud van dit nepdocument bevat. Ook op de website van het ministerie van Defensie is er niets over te vinden.

Eerder nepnieuws als blauwdruk?

Nog een aanwijzing dat dit document nep is, is de aanhef bovenin. Hierin staat het 'Presidentschap van de Republiek' genoemd, gevolgd door het ministerie van Defensie en de leiding van het leger. Dit lijkt niet te kloppen. Alle decreten die dpa online bekeek worden altijd vanuit het presidentschap, het Algemeen Secretariaat en Juridische Zaken uitgegeven.

Ook opvallend aan het bovenste gedeelte van het nepdecreet is dat het exact overeenkomt met een eerder nepdocument dat in 2019 veelvuldig werd ontkracht in Braziliaanse media. De hoax was toen dat de president alle mannen in het land wilde mobiliseren, omdat het land op het punt zou staan in een gewapend conflict met Venezuela te belanden.

Het document van destijds heeft dezelfde aanhef bovenin, met ook precies dezelfde tekst in de kleine rode letters. Deze is mogelijk als basis gebruikt voor het recente nepnieuws.

Nepnieuws na Braziliaanse verkiezingen

Na twee verkiezingsrondes kwam Lula da Silva eind oktober als winnaar en daarmee als de volgende president uit de bus. Hij deed dat met een nipte meerderheid van 50,9 procent van de stemmen. Daarmee zal hij op 1 januari aantreden als president.

De verkiezingen zorgden al voor meerdere hoaxes, waarvan dpa er al een aantal ontkrachtte.

(Stand van zaken: 10/11/2022)