Oekraïense acteur toont making-of van muziekvideo

Het is een wederkerend thema in de propaganda en desinformatie die de ronde doet over de oorlog en Oekraïne: beelden die Oekraïense slachtoffers tonen, zouden in scène gezet zijn, met als doel de oorlog erger voor te stellen dan hij is. Een video van een huilende Oekraïense soldaat die duidelijk gefilmd wordt door een professionele cameraploeg, doet momenteel de ronde. De gebruiker die de video op Facebook post, blijft in de beschrijving nog vaag, maar in de commentaren en reshares van het bericht is men explicieter: het zou hier gaan om een nepvideo die een crisisacteur toont.

Beoordeling

De video toont de opnames van een muziekvideo. De acteur zelf deelt de making-off, dus de implicatie dat het hier om een crisisacteur zou gaan, is volledig uit de lucht en uit de context gegrepen. 

Feiten

Een reverse image search op screenshots van de video leidt naar een Griekse website, waar een Twittervideo van een wenende soldaat gedeeld wordt door een pro-Russische account. In deze video is een TikToklogo te zien met een gebruikersnaam bij: @user4775478401030. En op de pagina van dit account is de video inderdaad te vinden (hoewel de video niet altijd beschikbaar lijkt).  

De account blijkt toe te behoren aan de acteur die zichtbaar in de video is. Hij deelt zelf de video (waarin duidelijk een professionele camera te zien is), en nog andere video's die tonen dat het hier om een filmset en niet echte oorlog gaat. Het lijkt hier niet te gaan om een project om te misleiden waar naar gekeken wordt. Hij deelt (een bewerkte versie van) de video ook op zijn Facebookpagina.

De acteur is Pjotr Sjerekin. Hij is een Oekraïense acteur met een IMDb-pagina en een acteursportfolio, waar duidelijk te zien is dat zijn specialiteit actie- en oorlogsfilms is. Hij is een lokale bekendheid, die in 2018 nog geïnterviewd werd over zijn carrière en kapperszaak in Kiev. Het lijkt dan ook vreemd dat als iemand een misleidende video zou willen maken die een echte soldaat moet voorstellen, daar een redelijk herkenbaar acteur voor zou gebruiken. 

Muziekvideo

Pjotr Sjerekin heeft ook een Youtubepagina. Daarop is een video te zien die de opnames van een videoclip 'achter de schermen' toont. Sjerekin is te zien in hetzelfde uniform als in de video waarin hij weent, en ook de cameraman is te zien en de sparren op de achtergrond.

Volgens de titel zouden de opnames voor een muziekvideo zijn van de zangeres Anna Khanina. Op het einde van de video wordt gezegd dat het een muziekvideo voor het nummer "Колыбельная" zou zijn. Deze informatie is ook nog terug te vinden in een Facebookpost van Sjerekin, waarin de thumbnail van de Youtubevideo zichtbaar is, met hem als soldaat. 

Anna Khanina laat in een reactie aan dpa weten dat het hier inderdaad gaat om de opnames van een muziekvideo voor haar nummer "Колыбельная". Haar nummer gaat het over het leed van de Oekraïeners in de oorlog. Dat is ook wat Sjerekin laat weten aan dpa. Hij speelt een oudere soldaat en in de bewuste scène heeft hij hoofdpijn door een hersenschudding. Hij zegt dat hij probeert de pijn, het verdriet en de verschrikking van de oorlog te laten zien. 

De video van de wenende soldaat is dus in scène gezet, maar er is ook niemand die beweert dat dit niet zo zou zijn. De acteur in kwestie toont heel openlijk het productieproces. 

Terugkerende beschuldiging

Beschuldigingen van het gebruik van crisisacteurs zijn schering en inslag sinds het uitbreken van de oorlog in Oekraïne. Dpa heeft dan ook al meerdere factchecks geschreven om de claim dat Oekraïense slachtoffers eigenlijk acteurs zijn te ontkrachten (hier, hier en hier). Soms bleek de claim dat het om acteurs ging waar te zijn, maar toen ging het over de opnames van een film of een serie of een voorbereiding van een protestactie, waarvan niet beweerd werd dat het om echte slachtoffers ging. Daar komt nu dus ook de opnames van een muziekvideo bij. 

(Stand van zaken: 19.10.2022)