Zaloezjny draagt armband met Vikingsymbolen en salomonsknoop

'Denazificatie', daar zou het Rusland om te doen zijn geweest toen ze Oekraïne binnenvielen. Dat nazisme in Oekraïne zo systematisch aanwezig was, is nooit aangetoond. Een foto van de opperbevelhebber van het Oekraïense leger, Valerij Zaloezjny, die een armband met swastika zou dragen, moet nu toch dat bewijs leveren. Deze foto wordt dan ook veel gedeeld op sociale media (hier, hier en hier). Het blijkt echter dat de armband een ander stel symbolen bevat. 

Beoordeling

Zaloezjny draagt in de foto geen armband met een swastika. Door compressie van het beeld wordt een ander symbool, waarschijnlijk een salomonsknoop, vervormd, waardoor het op een swastika lijkt. 

Feiten

De foto van Zaloezjny is niet nieuw. Hij staat al sinds 17 maart op het Telegramkanaal en de Facebookpagina van de generaal. Het is echter pas sinds de foto op 6 oktober op zijn Twitterpagina verscheen, dat er werd opgemerkt dat het leek alsof de armband van Zaloezjny een swastika bevatte. Dat komt helemaal overeen met het beeld dat Rusland van Oekraïne wil ophangen; een land waarin nazi's de plak zwaaien. Het gerucht werd dan ook door Russische media verder verspreid.  

Vikingsymbolen

Zaloezjny wordt wel vaker gefotografeerd met de armband, zoals hier, hier en hier en ook in deze video is de armband zichtbaar. Het is dus niet iets wat hij lijkt te verbergen. Een officier van het Oekraïense leger plaatste een foto op Twitter die de armband moet voorstellen. Het gaat hier natuurlijk niet om een neutrale bron en het valt ook niet te verifiëren dat het hier om dezelfde armband gaat. Wat wel duidelijk is uit de andere foto's, is dat het hier om hetzelfde type armband gaat, wat de foto toch interessant maakt om verder te onderzoeken. 

De symbolen van deze armband kloppen namelijk met wat te zien is op deze foto, wat een andere Twitteraar ook laat zien. Al lijkt de volgorde wel eens te veranderen, zoals op deze foto. Dat kan kloppen. Deze armband is namelijk gewoon online te koop. De website die de armbanden verkoopt omschrijf ze als armbanden met Vikingsymbolen. De website biedt ook de mogelijkheid om een armband met een selectie aan symbolen samen te stellen. Het is dan ook mogelijk dat Zaloezjny af en toe de volgorde van symbolen wijzigt. 

Dit is het symbool dat verantwoordelijk zou zijn voor de swastikaverwarring. Het is ook aanwezig in de foto die de officier online plaatste. Hij laat zien dat als de kwaliteit van de foto vermindert, het symbool daadwerkelijk op een swastika begint te lijken. Dit werd ook door een andere Twitteraccount gedaan, met hetzelfde resultaat. Dpa deed deze oefening ook over, door deze foto met deze website te herschalen naar 100x40. Het derde symbool van links werd inderdaad zo wazig dat de het op een swastika leek, zoals in de foto van Zaloezjny.

Op een website van een Oekraïense kunstgallerij vond dpa deze foto van Zaloezjny, met de armband duidelijk zichtbaar. De pagina is gepubliceerd op 24 augustus, lang voor de controverse. De symbolen die te zien zijn, komen overeen met de foto van de officier, ook qua volgorde. Zo is het hamersymbool en het cirkelsymbool duidelijk herkenbaar aan weerzijde van het symbool dat oorzaak van de verwarring is. Dat symbool is op deze foto nog duidelijk herkenbaar, maar er is ook al te zien hoe de compressie van de foto het doet lijken op een swastika.

Nazisymboliek en Oekraïne

Eerder dan van nazisymbolen lijkt Zaloezjny dus fan van Vikingsymboliek. De meeste van de symbolen op zijn armband komen daadwerkelijk uit Vikingmythologie, maar van het symbool dat voor verwarring zorgt is het grappig genoeg net niet duidelijk of het wel iets met de Vikings te maken heeft. In de onlinewinkel wordt het simpelweg omschreven als 'Scandinavian Pattern'. Het lijkt echter eerder een Salomonsknoop te zijn, wat eerder met Romeinen en Kelten geassocieerd wordt, dan met Vikings.

Rusland legitimeerde de invasie van Oekraïne door te stellen dat het land moest 'gedenazifieerd' worden. Hoewel in Oekraïne - net als in vele landen, waaronder Rusland - neonazi's wonen, is er geen bewijs dat de Oekraïense elite de nazi-ideologie zou aanhangen. Daar komt bij dat president Zelensky zelf Joods is. Zaloezjny zelf had eind september nog de hoofdrabbijn van Oekraïne ontmoet, die zijn steun voor het Oekraïense leger uitsprak. 

Dpa heeft in het verleden ook al vaker factchecks geschreven die vermeend Oekraïens nazisme ontkrachtten of contextualiseerden, zoals hier, hier en hier. 

(Stand van zaken: 12.10.2022)1