Verlaten Russische installatie is Marx-generator

Een enorm verlaten installatie van torens, spoelen, dikke draden en dan ook nog eens in een winters bos: deze griezelige setting in dit filmpje zou het bewijs zijn dat verlaten Tesla-spoelen gevonden zijn in Rusland. De spoelen zouden ook nog eens gebruikt worden om ‘rechtstreeks vanuit de ether elektriciteit te produceren’, aldus deze Facebookgebruikers (hier en hier). Werken de Russen in het geheim aan een oplossing voor de wereldwijde gas- en elektriciteitscrisis? Helaas niet: het bouwwerk staat al jaren grotendeels leeg en had daarvoor ook een heel andere functie.

Beoordeling

De claim dat een bouwwerk van Teslaspoelen gevonden zou zijn in Rusland klopt niet. De enorme installatie is een Marx-generator, om bliksem op te wekken, en geen Tesla-spoel.

Feiten

De video die de beelden van het verlaten terrein met de vermeende Tesla spoelen toont, komt van het TikTok kanaal @sciencechannel en werd gedeeld op 4 augustus 2022. Uit het commentaar op de video van @sciencechannel blijkt dat de orginele videobeelden van de installatie afkomstig zijn van het Youtube-kanaal 'Survival Russia'. In het orginele filmpje (geüpload op 21 maart 2020) van bijna 18 minuten klimmen drie bloggers over het hek van het verlaten terrein om de plek te verkennen.

Hiermee hebben ze het bouwwerk niet nieuw ontdekt. Wie even op internet zoekt, vindt de installatie al snel terug op allerlei websites vol met aanraders van verlaten plekken voor reizigers (zoals hier en hier). Zo blijkt ook dat het gebouw eigenlijk een Marx-generator is, en geen ‘Tesla coil’ (in het Nederlands: Tesla-spoel). Erg verborgen is de Marx-generator dus niet. Het is bovendien gewoon op Google Maps te vinden en ligt ten noordwesten van Moskou, net buiten de stad Istra.

Wat is een Marx-generator?

De Marx-generator werd in 1924 uitgevonden door Erwin Otto Marx (en heeft overigens niets met Karl Marx te maken). Het is een apparaat, waarin een hoog voltage opgebouwd kan worden, dat zich vervolgens in één enkele piek (zoals bij een bliksemschicht) kan ontladen.

De generator wordt hierdoor bijvoorbeeld gebruikt om bliksemschichten te simuleren, waardoor gestest kan worden of een bliksemafleider goed werkt. De enorme installatie net buiten Istra werd eind jaren zeventig in de Sovjettijd gebouwd voor onder andere deze testdoeleinden. In 2014 werd de installatie weer eens aangezet en Russia Today maakte er een reportage over. Overigens noemt Russia Today het bouwwerk ook foutief een 'Tesla-Tower'. De reportage geeft wel een kijkje achter de schermen van de generator.

Hoe zit het nou met die Tesla-spoel?

Die heeft eigenlijk niets met de installatie buiten Istra te maken. Het lijkt om mythevorming te gaan, want de Marx-generator wordt in online filmpjes en blogs vaak voor Tesla-spoel gehouden, ook wanneer bloggers weten dat dit eigenlijk fout is (zoals ook de blogger van het filmpje van 'Survival Russia' in minuut 3:45).

De Tesla-spoel werd in 1891 door Nikola Tesla uitgevonden, die daarmee de wereld draadloos van stroom wilde voorzien. Het lukte hem om met het elektrische veld, dat hij met de spoel wist op te wekken lampen op afstand te laten ontbranden.

Aan het einde van de negentiende eeuw bouwde hij in Colorado Springs in een laboratorium een grote versie van zijn spoel, de 'Lightning Transmitter'. Deze ging tijdens een experiment kapot en zijn ideeën over het opwekken en wereldwijd verplaatsen van energie bleven bij ideeën.

Tesla bleef zelf wel van zijn ideeën overtuigd, omdat hij een aanhanger was van de ethertheorie. Volgens deze theorie zou ether het medium zijn waardoor lichtgolven zich zouden bewegen. Als deze ether overal om ons heen aanwezig zou zijn, zag Tesla kans daar gratis energie uit op te wekken. Dit bleek voor 1900 al fout en met Einsteins relativiteitstheorie in 1905 kwam een heel andere verklaring voor de verplaatsing van licht.

Ondanks dat alles zijn er alsnog mensen die aan het bestaan van ether geloven, zoals blijkt uit de Facebookposts. Mysterieuze en verlaten gebouwen blijken een vruchtbare bodem om deze ideeën weer op te laten bloeien.

(Stand van zaken: 08.09.2022)