Kruis voor liefdadigheidsorganisatie en adellijke stand

Foto's van Nelson Mandela, prinses Beatrix en haar vader prins Bernard gekleed in een zwarte mantel met een wit, achtpuntig kruis: hebben we hier met een griezelig ritueel te maken? Deze Facebookgebruiker gelooft iets achterhaald te hebben. De drie bekendheden zouden namelijk allen lid van de vrijmetselarij zijn. 'Addersgebroed is het', reageert een ander. Nou, dat valt wel mee. Bovendien is het kruis in dit geval van een heel andere orde.

Beoordeling

De bewering dat Mandela, prinses Beatrix en prins Bernard tot de vrijmetselaars zouden behoren is onjuist. Het kruis op de mantel is in deze gevallen het kruis van de Johanniter Orde, of de Engelse variant The St. John’s Order. Dat is een eeuwenoude christelijke liefdadigheidsinstelling.

Feiten

De beschrijvingen bij de stockfoto’s van Mandela en prinses Beatrix verklappen direct dat het bij beiden gaat om de Johanniter Orde en dus niet de vrijmetselarij.

Mandela werd in 2004 in Londen benoemd tot de Grand Cross of the Order of St. John, de Engelse variant van de orde. De ridderlijke St. Johns status is in feite alleen weggelegd voor de adel, maar de'Grand Cross wordt ook gegeven aan mensen die een uitzonderlijke bijdrage aan de samenleving hebben geleverd.

Prinses Beatrix werd in juni 1959 door haar vader prins Bernard, die landcommandeur voor de Nederlandse orde was, tot ridder geslagen in de Orde van de Johanniter. Dit is gebruikelijk binnen de Nederlandse adel. De stockfoto toont een oudere toenmalig koningin Beatrix tijdens de viering van het honderdjarig jubileum van de ridderorde in 2009.

Geschiedenis

De Johanniter Orde is in 1099 gesticht als Ridderlijke Orde van het Hospitaal van Sint Jan. Doel is altijd het helpen van kwetsbare mensen geweest, toen nog ten tijde van de kruistochten. Over de eeuwen deelde deze orde zich op in een protestantse (de Johanniter) en katholieke (de Maltezer) liefdadigheidsorganisatie.

Aan het eind van de negentiende eeuw besloot de Britse koningin Victoria dat het ook een ridderlijke orde moest worden binnen haar adelstand. In Nederland gebeurde dit in 1909.

In de Facebookpost wordt ook een afbeelding geplaatst met de verschillende rangen van de vrijmetselarij. Het kruis bij de ‘orde van Malta’ in deze afbeelding komt overeen met het kruis dat de Johanniter, Maltezer en vele andere ordes gebruiken. Het symbool is vooral bekend als het wapen van Malta, maar ook als internationaal symbool voor eerste hulp. Het kruis hoeft dus niet direct naar deze orde binnen de vrijmetselarij te verwijzen en doet dit in het geval van Mandela, Beatrix en prins Bernard dan ook niet.

(Stand van zaken: 18.8.2022)