Ook bij een verlenging van het Europese coronapaspoort blijft test- en herstelbewijs een mogelijkheid

Het coronatoegangsbewijs, in de volksmond ook wel gewoon ‘de QR-code’ genoemd, gaat in Nederland vanaf 25 februari in de ijskast. Maar volgens een gerucht dat rondgaat op Twitter en Facebook (hier en hier), is er ondertussen iets anders aan de hand. Per juni 2022 moet volgens de berichten een Europese verplichting voor het reizen met een QR-code zijn ingevoerd én mogen mensen niet meer weigeren zich te laten vaccineren. Wat is daar van waar?

Beoordeling:

Het klopt niet dat vaccinatie door de EU verplicht wordt gesteld. Het gaat hier om een voorstel voor het verlengen van de verordening waarmee het Europese ‘Digital COVID certificate’ is geregeld. Dat is de internationale QR-code, waarmee je ook in andere EU-landen terecht kunt. Ook als deze verordening dit voorjaar wordt verlengd, blijft het mogelijk om een groen vinkje te krijgen met een test- of herstelbewijs. Bovendien zijn landen niet verplicht om reizigers naar een coronabewijs te vragen. Dat mag iedere lidstaat zelf beslissen.

Feiten:

Een deel van de berichten online linkt naar een pagina van de Europese Commissie, waar Europese burgers feedback kunnen geven op het voorstel dat op tafel ligt. In dit geval gaat het om een wijziging in verordening 2021/953 (via deze pagina ook in het Nederlands te lezen). Een verordening bevat regels die direct gelden in alle lidstaten van de Europese Unie. De verordening die de Commissie zou willen wijzigen gaat over het gebruik van het ‘digitaal EU-COVID-certificaat’. Op het voorstel kwamen op moment van schrijven al meer dan 50.000 reacties, waaronder al meer dan 8000 uit Nederland.

Deze verordening geldt nu nog voor een jaar: tussen 1 juli 2021 en 30 juni 2022. Een van de wijzigingen die de Europese Commissie nu heeft voorgesteld is om dit met één jaar te verlengen, tot 30 juni 2023. Er staat niets in dit voorstel of in de al geldende verordening over een vaccinatieplicht of over het onmogelijk maken om vaccinatie te weigeren.

Integendeel. De Europese Commissie schrijft in het wijzigingsvoorstel: "Het kader voor het digitaal EU-COVID-certificaat staat borg voor non-discriminatie via de opname van interoperabele vaccinatie-, test- en herstelcertificaten." De Commissie zet daar wel de voetnoot bij dat deze drie manieren niet als gelijkwaardig kunnen worden beschouwd "aangezien het risico op ernstige gevolgen nog steeds veel groter is bij niet-gevaccineerde en gedeeltelijk gevaccineerde personen." Daarom gelden er ook verschillende regels voor de geldigheidsduur van de verschillende certificaten.

Ook klopt het niet dat de EU met deze verordening het gebruik van de QR-code bij reizen wil verplichten. Het is enkel een juridische basis om een Europees geldende QR-code wat langer mogelijk te houden. Op pagina 3 van het voorstel staat ook dat deze verlenging niet moet worden opgevat als een verplichting voor de lidstaten, met name landen die hun binnenlandse maatregelen opheffen, om beperkingen op het vrije verkeer op te leggen of te handhaven. Het is dus aan de lidstaten zelf of zij reizigers om een coronacertificaat vragen of niet.

Waarom willen ze de geldigheid verlengen?

Een belangrijk punt in de wijziging van verordening 2021/953 is de hierboven al genoemde verlengde geldigheid. Dit wil de Europese Commisie doen omdat de pandemie nog niet helemaal ten einde is. EU-lidstaten kunnen er daarom ook later dit jaar nog steeds voor kiezen om een coronacertificaat te vragen van reizigers die het land binnen komen. Met deze Europese coronapas, die in Nederland in de CoronaCheck-app onder ‘internationaal’ staat, kun je ook over de grens je certificaat laten zien. Deze is voor het reizen naar iedere EU-lidstaat geldig.

Binnen een land kan overigens wel nog onderscheid worden gemaakt in wat wel en niet kan met verschillende certificaten. Zo geldt in Oostenrijk bijvoorbeeld nog een 2G-regel, waardoor je alleen deel kunt nemen aan veel aspecten van het openbare leven met een vaccinatie- of herstelbewijs. Ook kom je met een testbewijs het land wel in, maar moet je dan wel in quarantaine.

Indien de Europese verordening verloopt, is het EU-coronacertificaat dus niet meer geldig vanaf 30 juni 2022. Als een land dan alsnog zo'n coronabewijs zou vragen van reizigers, kan dat voor hen problemen opleveren. In het Nederlandse coronatoegangsbewijs staat bijvoorbeeld al minder openbare informatie over de vaccinatie die je hebt ontvangen dan in de internationale versie. Die informatie uit een nationaal coronabewijs voldoet misschien niet aan de eisen in een ander EU-land. Een QR-code die in heel de EU wordt geaccepteerd, is daarom het meest praktisch, zo redeneert de Commissie.

De geldigheid wordt in het voorstel met een jaar verlengd, tot 30 juni 2023. "Aangezien alle beperkingen van het vrije verkeer van personen binnen de Unie die zijn ingesteld (...) moeten worden opgeheven zodra de epidemiologische situatie dat toelaat," schrijft de Commissie.

Andere wijzigingen

Een andere wijziging die is opgenomen is dat antigeentesten ook een optie moeten zijn voor het krijgen van een testcertificaat, naast de nu al geldige PCR-test. Van een antigeentest is het resultaat over het algemeen sneller binnen.

Ook zou in een nieuwe versie moeten worden verhelderd dat op het vaccinatiecertificaat het aantal ontvangen vaccindosissen moet staan, ongeacht van in welke lidstaat iemand deze heeft gekregen. Dus als je twee coronaprikken in Nederland hebt gehad en één in België, moeten ze toch alle drie op je Europese coronapaspoort staan.

De stemming

Over dit voorstel van de Europese Commissie zal worden gestemd in het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie. Bij die stemming in de Raad, waar de ministers uit de lidstaten bij elkaar komen, komt inderdaad Ernst Kuipers om de hoek kijken. Hij stemt hier als minister voor Volksgezondheid over mee namens Nederland. Het Europees Parlement en de Raad mogen wel nog wijzigingen aanbrengen in het voorstel of deze helemaal verwerpen. Of en met welke exacte inhoud dit voorstel zal worden aangenomen, zal de tijd dus moeten leren.

(Stand van zaken: 18/02/2022)