Nederlandse gezagsdragers maken uit vrije keuze het christelijke eedsgebaar

Fotocollages op sociale media (hier, hier en hier) laten zien hoe Nederlandse ministers en leden van het koningshuis de eed afleggen met een handgebaar dat hetzelfde is als dat op een standbeeld van een duivelsfiguur, de "transgender duivel Baphomet". Zweren ze eigenlijk trouw aan Baphomet in plaats van aan het Nederlandse volk of God? Of is hier sprake van verwarring? 

Beoordeling

De verschillende gezagsdragers maken het Nederlandse (christelijke) eedsgebaar. Dit gebaar wordt al met eedaflegging geassocieerd van voor dat een gelijkaardig gebaar voorkwam in een afbeelding van Baphomet. Deze is trouwens niet transgender, maar hermafrodiet.

Feiten

Op beelden van de beëdiging van koningin Beatrix, koning Willem-Alexander, Mark Rutte, Hugo de Jonge en Ferd Grapperhaus maken ze allemaal hetzelfde gebaar: wijs- en middelvinger van de rechterhand gestrekt terwijl de andere vingers gebogen zijn, met de palm naar voor. Dit lijkt hetzelfde gebaar dat een standbeeld van de demon Baphomet maakt. Maar verwijzen deze gezagsdragers daarom ook naar deze demon als ze hun eed afleggen? 

Het eedsgebaar

Als iemand in Nederland officieel beëdigd wordt, heeft deze persoon de keuze tussen een belofte, een bevestiging en een eedaflegging. Deze laatste heeft een christelijke component ("Zoo waarlijk helpe mij God Almachtig") en hierbij is het eedsgebaar verplicht. De andere opties hebben geen religieuze verwijzing en daarbij is het gebaar ook niet vereist.

De (religieuze) eed afleggen is een persoonlijke keuze. Hier is bijvoorbeeld te zien dat Hugo de Jonge voor de eedsaflegging kiest, waar Kasja Ollongren na hem voor een bevestiging en belofte kiest. Een inhuldiging van een koning(in) is geen religieuze, maar staatsrechtelijke ceremonie. De koning(in) in kwestie heeft echter hier ook de keuze tussen een (religieuze) eed en een belofte.

Waar exact dit eedsgebaar vandaan komt is niet helemaal duidelijk, maar vele verklaringen verwijzen naar christelijke motieven. Dit verklaart waarschijnlijk waarom het gebaar enkel gebruikt wordt bij de eedaflegging die God inroept. Hoewel het gebaar pas in 1911 in de wet is vastgelegd, is het al langer in gebruik. Dit blijkt ook uit deze tekening uit 1536. 

Baphomet

De vroegst gekende vermelding van de demon Baphomet komt uit 1098. In de veertiende eeuw komt de tot dan toe behoorlijk onbekende demon onder de aandacht. Leden van de ridderorde van de Tempeliers geven onder marteling toe deze demon te hebben aanbeden. Echter, deze Baphomet wordt beschreven als een mensenhoofd (hier en hier) en komt niet overeen met het beeld uit de posts. 

Het beeld van Baphomet uit de posts is gemaakt door een satanische tempel in Salem, Massachusetts en is gebaseerd op de afbeelding van Baphomet van de Franse occultist Eliphas Levi uit 1854. Deze tekening is de eerste keer dat de demon zo voorgesteld wordt en de basis voor de moderne voorstelling van Baphomet.

Hoe de symbolen in dit beeld exact historisch moeten geïnterpreteerd worden is voer voor academisch debat, maar deze Baphomet bevat in ieder geval veel verwijzingen naar dualiteit. Levi schrijft zelf dat de handen het teken van het occulte maken, door naar boven en beneden te wijzen. Dit zou verwijzen naar verschillende vormen van dualiteit. Ter vergelijking: in de Nederlandse wet is slechts sprake van het opsteken van één hand, het rechter. Willem-Alexander houdt met zijn linkerhand papieren vast, Hugo de Jonge houdt dat hand voor zijn buik.

Wat opvalt op de tekening is dat Baphomet niet exact hetzelfde doet met beide handen (de duim is anders), wat doet vermoeden dat de essentie van het teken zit in het naar boven en beneden verwijzen met de twee armen. Hoe het handgebaar ook gebruikt wordt in deze tekening, feit is dat het symbool al langer geassocieerd wordt met het afleggen van een (christelijke) eed in Nederland, dan dat het voorkomt in afbeeldingen van Baphomet (1854).

Transgender

In een aantal van de posts wordt ook naar Baphomet verwezen als zijnde transgender en dat deze gezagsdragers dus een "transgender agenda" zouden promoten. Echter, Baphomet (in de uitvoering van Levi) is niet transgender maar hermaphrodiet: mannelijke en vrouwelijke kenmerken zijn beide aanwezig. Dit is weer een symbool dat Levi gebruikt om dualiteit te benadrukken.

Hermafrodiet is een term om tweeslachtigheid aan te duiden bij dieren en planten. Bij mensen spreekt men eerder van "intersekse". Transgender is een overkoepelende term die gebruikt wordt om verschillende vormen van genderbeleving aan te duiden.

Een opvallend detail hierbij is dat net het beeld dat gebruikt wordt in de posts geen hermafrodiet is. Om het beeld in de openbare ruimte te kunnen gebruiken hebben de makers de borsten van Baphomet weggelaten. 

(Stand van zaken: 16.02.2022)