Vaccinatiestatus bij omikronbesmettingen in Duits rapport voor groot deel onbekend

Volgens berichten op sociale media zou in Duitsland 95 procent van de omikronbesmettingen bij volledig gevaccineerde personen geconstateerd zijn. Dat zou de Duitse regering hebben toegegeven, volgens een Telegrambericht dat ook op Facebook wordt gedeeld. Een ander Facebookbericht benoemt de directe bron van dit vermeende percentage: het Duitse Robert Koch Instituut. Maar klopt dit percentage wel?

Beoordeling:

Het percentage is berekend op basis van absolute cijfers uit een rapport van het Robert Koch Instituut (RKI) van 30 december 2021. Bij deze berekening is echter buiten beschouwing gelaten dat voor het grootste deel van de mensen met een omikronbesmetting, de vaccinatiestatus niet bekend is. Het is dus niet zo zwart-wit als online wordt voorgedaan en het percentage besmette mensen met een bekende vaccinatie valt in werkelijkheid een stuk lager uit. Ook stond er een fout in het RKI-rapport, die een paar dagen later is gecorrigeerd. Het aantal besmettingen bij bekend niet-gevaccineerden is flink naar boven bijgesteld.

Feiten:

De cijfers op basis waarvan deze percentages zijn berekend komen uit een wekelijks rapport van het Robert Koch Instituut, het Duitse gezondheidsinstituut dat vergelijkbaar is met het Nederlandse RIVM. De eerste versie van dit rapport verscheen op 30 december 2021.

Tussen 21 november en 27 december werden er volgens het rapport 10.443 besmettingen en waarschijnlijke besmettingen met de omikronvariant geregistreerd (pagina 13). Voor een deel van deze gevallen is nog aanvullende informatie beschikbaar, bijvoorbeeld vaccinatiestatus. Zo waren 186 patiënten ongevaccineerd en 4.020 mensen volledig gevaccineerd. Binnen die laatse groep kregen ook 1.137 mensen al een boosterprik.

De cijfers gingen ook in Duitsland al snel een eigen leven leiden op sociale media. Zo maakte WELT-journalist Tim Röhn een sommetje op Twitter: van de 4.206 mensen waarvan de vaccinatiestatus bekend was, is 95,58% gevaccineerd en 4,42% ongevaccineerd.

Deze percentages kloppen. Röhn vermeldt er alleen in eerste instantie niet bij dat dit maar een klein deel is van het totale aantal omikronbesmettingen in het rapport (10.443). Zijn berekende percentage heeft dan ook geen betrekking op die volledige groep. Zeggen dat 95% van de omikronbesmettingen bij gevaccineerden was, is dus niet juist.

In 6.237 gevallen had het RKI geen informatie over vaccinatiestatus. Wie daarmee rekening houdt, komt op andere percentages uit: 1,8% aangetoond ongevaccineerd en 38,5% aangetoond volledig gevaccineerd. Van 59,8% is de vaccinatiestatus niet bekend.

Rapport bijgesteld

Ook met deze percentages is nog iets mis. Het RKI deed namelijk op 3 januari 2022 een correctie op het weekbericht. Het aantal bekend ongevaccineerden die besmet waren met de omikronvariant, was in het originele rapport onjuist. In werkelijkheid was van 1.097 personen bekend dat zij ongevaccineerd waren én besmet met de omikronvariant. Dit staat nu ook in de herziene versie. Het getal in de onjuiste versie was verouderd en stond ook al in het rapport van 23 december (pagina 38). Deze vergissing bevestigt het RKI ook aan Deutsche Presse-Agentur (dpa).

Zo krimpt ook gelijk het aantal gevallen met een onbekende vaccinatiestatus tot 5.326, aangezien het totale aantal besmettingen nog steeds hetzelfde is. Het aandeel bekend niet-gevaccineerden die besmet raakten met omikron neemt door de correctie toe.

Zo is na de correctie bij 51% van de omikronbesmettingen de vaccinatiestatus onbekend. Bij 10,5% van de mensen met omikronbesmetting is bekend dat zij niet gevaccineerd waren, en bij 38,5% is bekend dat zij wel volledig ingeënt waren.

Een belangrijke voetnoot die het RKI geeft is dat de cijfers in de weekberichten voorzichtig moeten worden geïnterpreteerd. Dit is vanwege het hoge percentage gevallen met een onbekende vaccinatiestatus.

Precieze verhouding onbekend

Over hoe de verhouding tussen gevaccineerd en ongevaccineerd in die onbekende vaccinatiestatusgroep kan alleen worden gespeculeerd. "Over de gevallen met een onbekende vaccinatiestatus kunnen wij geen uitspraken doen," schrijft het RKI aan dpa.

Over hoe zij aan de omikroncijfers komen, legt RKI uit: "Deze worden verzameld door de gezondheidsautoriteiten. In de komende weken moeten we nog rekenen op aanvullende meldingen (o.a. over de vaccinatiestatus)." De vaccinatiestatus van mensen die met omikron besmet zijn (of waren), wordt ook niet op systematische wijze bijgehouden.

Alleen op basis van deze cijfers kunnen volgens het instituut ook geen conclusies over de werking van de coronavaccinaties worden getrokken.

(Stand van zaken: 06/01/2022)