Ook CDA en FvD gaven miljoen(en) uit aan verkiezingscampagne

Een persoon deelt op Facebook (hier gearchiveerd) een opvallend "feitje" over de Tweede Kamerverkiezingen van 2021. Volgens de gebruiker gaf politieke partij D66 3,4 miljoen euro uit aan campagnes in aanloop naar de verkiezingen, terwijl dit bij concurrenten veel lager zou liggen. Zo zou het CDA 115.000 euro hebben uitgegeven, Forum voor Democratie (FvD) 150.000 euro en de PVV een schamele 38.000 euro. Maar klopt dat?

Beoordeling

Het bericht klopt niet. De redacteur van het artikel waar de beweringen op gebaseerd zijn, heeft – al dan niet bewust – gegoocheld met de cijfers. Alle genoemde bedragen zijn echt, maar wel voor verschillende kostenposten. D66 gaf de 3,4 miljoen euro uit aan offline advertenties. Daaraan gaven het CDA (1,8 miljoen euro) en FvD (1,7 miljoen euro) ook veel geld uit. De PVV besteedde hier inderdaad slechts 38.000 euro aan. De 115.000 en 150.000 euro van het CDA en FvD gaan over de uitgaven aan online advertenties in enkel de laatste week voor de verkiezingen.

Feiten

De gebruiker deelt bij de post een link naar het artikel waarop de beweringen gebaseerd zijn. Dat is afkomstig van "Nieuwsreactie.nl", dat claimt "puur nieuws" en "geen onzin" te brengen. Het bewuste artikel is een langer stuk over onder meer het World Economic Forum (WEF), dat veelvuldig het doelwit is van complottheorieën. In het stuk worden inderdaad dezelfde bedragen aan campagnegelden genoemd als op Facebook.

Als bron haalt Nieuwsreactie.nl een artikel van Emerce aan, een website die nieuws brengt rondom marketing en e-commerce. Daaruit blijkt dat de redacteur van Nieuwsreactie.nl – bedoeld of onbedoeld – heeft zitten knoeien met de cijfers. De 150.000 euro van FvD en de 115.000 euro van het CDA worden inderdaad genoemd, maar niet als het totale bedrag dat aan de campagne is besteed. Het gaat hier enkel om het deel dat aan online advertenties is uitgegeven.

En zelfs dat klopt niet helemaal. Emerce baseert zich op een onderzoek van Adfact. Daarin staat dat de genoemde bedragen voor online advertenties door CDA en FvD uitgegeven zijn in de laatste zeven dagen voor de verkiezingen. De totale uitgaven aan online advertenties liggen waarschijnlijk veel hoger. Zo zag RTL Nieuws dat het CDA vanaf september 2020 tot aan de verkiezingen in maart 2021 meer dan 300.000 euro uitgaf aan alleen al Facebookadvertenties. D66 en FvD eindigen hier tweede en derde.

De 3,4 miljoen euro van D66 komt ook terug in het onderzoek van Adfact. Dit is echter het bedrag dat de partij heeft uitgegeven aan offline advertenties. Daaronder vallen bijvoorbeeld reclames op televisie, billboards of in papieren kranten.

Er wordt in het onderzoek een lijstje gegeven van wat verschillende politieke partijen aan offline reclame hebben gespendeerd. D66 gaat inderdaad aan kop, op de voet gevolgd door de VVD met 3,2 miljoen euro. De derde en vierde plaats worden bekleed door het CDA (1,8 miljoen euro) en FvD (1,7 miljoen euro), met als kanttekening dat hier dus de online uitgaven en andere campagnekosten niet zijn inbegrepen.

Ergens onderaan het lijstje staat de PVV van Geert Wilders. Het klopt dat de partij opvallend weinig geld uitgaf aan offline advertenties. Ook in het overzicht met uitgaven aan Facebookadvertenties van RTL Nieuws komt de PVV niet voor. Een onderzoeker gaf destijds een mogelijke verklaring aan RTL Nieuws: lijsttrekker Wilders heeft al een groot netwerk op Twitter, en kan dus met één tweet veel mensen bereiken.

CDA en FvD lijken, ondanks dat ze eveneens in de miljoenen lopen, inderdaad minder geld te hebben uitgegeven dan D66. Die laatste partij had een flinke financiële meevaller in aanloop naar de verkiezingen. Toch is het verschil vele malen minder groot dan in het artikel van Nieuwsreactie.nl wordt gesuggereerd. De verhoudingen zijn hier scheef komen te liggen. Hoeveel alle partijen écht in totaal uitgaven aan de campagne, zal pas eind volgend jaar blijken, als de jaarverslagen verschijnen.

(Stand van zaken: 23.12.2021)