Omikronvariant pas in november 2021 ontdekt

"Marc, als hij zo nieuw is, waarom lees ik dan op 12 juli 2021, op de WEForum site, dat precies deze variant ontdekt is?" Dat vraagt een Twittergebruiker aan de Belgische viroloog Marc Van Ranst, nadat die over de omikronvariant twitterde. De man die de vraagt stelt, deelt ook screenshots van een artikel van het World Economic Forum. Ook op Facebook delen diverse mensen de tweet (hier, hier en hier).

Beoordeling:

Het klopt niet dat de omikronvariant al in juli 2021 werd ontdekt. Het artikel waar de Twittergebruiker aan refereert wordt eens in de zoveel tijd voorzien van nieuwe informatie. In juli werd er in dit artikel nog niet over de omikronvariant gesproken.

Feiten:

In het screenshot dat op Twitter en Facebook rondgaat is een artikel te zien met de kop 'Explainer: This is how scientists detect new variants of COVID-19'. De datum van het artikel staat hierin inderdaad op 12 juli 2021. In het artikel wordt gesproken over de virusvariant met de code B.1.1.529, ook wel de omikronvariant genoemd.

Het is niet zo dat al in juli deze variant in het artikel was opgenomen. Wie de webpagina in kwestie nu opzoekt, ziet ook dat het World Economic Forum een mededeling heeft toegevoegd: "Dit artikel is oorspronkelijk gepubliceerd op 12 juli 2021. Het werd geupdate op 26 november 2021 om informatie toe te voegen over de nieuwe variant, B.1.1.529." Ook is de datum bij het artikel inmiddels aangepast.

Door eerdere versies van het artikel via de internetarchieven terug te zoeken, is dit te verifiëren. In een versie van 12 juli, de originele publicatiedag, wordt de omikronvariant inderdaad nergens genoemd. Op dat punt lag de focus van het artikel nog op de deltavariant.

Pas op 26 november 2021 is er inderdaad een versie waarin de ontdekking van de omikronvariant is opgenomen. Op dit moment stond er nog niet bij vermeld dat er een update van het artikel was geweest. Dat gebeurde pas de volgende ochtend. Op 29 november 2021 werd de vermelding van de update nog wat verder uitgebreid. Ook werd toen in de URL het onderdeel '2021/07' veranderd in '2021/11' en werd de datum bij het artikel geactualiseerd.

Het World Economic Forum was dus wat laat met het toevoegen van de disclaimer dat het artikel een actualisatie had gehad. Dat zorgde online voor verwarring. Het klopt daarentegen sowieso niet dat het World Economic Forum al in juli schreef over deze specifieke virusvariant.

Nieuwe varianten

De omikronvariant met de technische benaming B.1.1.529 werd op 24 november 2021 voor het eerst bij de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) gemeld door wetenschappers uit Zuid-Afrika. Dit betekent niet per se dat de variant hier is ontstaan, maar alleen dat deze hier voor het eerst is opgemerkt. De eerste bekende besmetting met deze nieuwe variant was op 9 november 2021.

Virussen muteren aan de lopende band. SARS-CoV-2, het virus dat COVID-19 veroorzaakt, muteerde al duizenden keren. Ook Marc Van Ranst merkte tegenover de Twittergebruiker die hem bevroeg over deze variant al op dat er volgens hem "iedere dag varianten worden ontdekt".

Maar niet iedere variant is even significant. Daarom heeft de WHO een lijst met 'zorgwekkende varianten'. Op dit moment staan er vijf varianten van dit coronavirus op deze lijst, waaronder de omikronvariant.

Deze mutatie is dus pas in november ontdekt. Het World Economic Forum schreef er dan ook niet over in juli 2021.

Deutsche Presse-Agentur (dpa) schreef ook eerder al een factcheck over een "planning" voor het loslaten van virusvarianten. Ook hierop is de naam "omikron" te lezen. Deze planning is nep, bewees dpa destijds.

(Stand van zaken: 01/12/2021)