Citaat over vrijheid en veiligheid is van Benjamin Franklin en gaat niet over individuele vrijheid

Een vermeend citaat wordt veel gedeeld op sociale media. "Zij die bereid zijn om vrijheid op te geven voor veiligheid zullen uiteindelijk beide verliezen," is te lezen in een afbeelding die al meer dan 150 keer werd gedeeld op Facebook (hier gearchiveerd). Het citaat wordt toegeschreven aan de Amerikaanse oud-president Abraham Lincoln.

Beoordeling:

Het citaat is niet juist vertaald. Het oorspronkelijke citaat is daarnaast in werkelijkheid van Benjamin Franklin, een van de grondleggers - ook wel 'Founding Fathers' -  van de Verenigde Staten. Hij schreef het in de context van een belastingsconflict. Het citaat gaat niet over het opgeven van de persoonlijke vrijheid van individuen.

Feiten:

De gedeelde Nederlandse tekst is een (onjuiste) vertaling van een beroemd citaat. Het stond in 1755 in een brief van de Pennsylvania Assembly aan de koloniale gouverneur. De historische aanname is dat de brief werd geschreven door Benjamin Franklin, een van de Founding Fathers van de Verenigde Staten. Het citaat dateert dus van ruim vijftig jaar voordat Abraham Lincoln werd geboren.

Hoewel er vele variaties van het citaat zijn, is het origineel: "Those who would give up essential Liberty, to purchase a little temporary Safety, deserve neither Liberty nor Safety". Dit is te vertalen als: "Zij die essentiële vrijheid zouden opgeven om een klein beetje tijdelijke veiligheid te verkrijgen, verdienen vrijheid noch veiligheid". Dat is dus al een andere vertaling dan die op Facebook wordt gedeeld, waarin wordt gesproken over het uiteindelijk verliezen van beide.

Het citaat van Franklin is in de Verenigde Staten erg bekend en staat zelfs gegraveerd in het Vrijheidsbeeld in New York. Het wordt sinds het begin van de 21e eeuw veelvuldig gebruikt in de context van het privacydebat, bijvoorbeeld over nieuwe technologie of surveillance door de overheid. Volgens een analyse van Benjamin Wittes, schrijver bij de Amerikaanse rechtenblog Lawfare, is dat daarentegen niet de context waarin Franklin de uitspraak deed.

Wittes legt bij publieke radio-omroep NPR uit dat het citaat niet moet worden opgevat als het moeten opgeven van je individuele vrijheden als burger aan de overheid. Franklin schreef dit in de context van een belastingsconflict in de kolonie Pennsylvania, tussen de regering en de Penn-familie, die de kolonie bezat. De overheid wilde dat de Penn-familie belasting zou betalen om de strijdmachten in de Franse en Indiaanse oorlog te ondersteunen. Maar de Penn-familie kon dit via de gouverneur telkens met een veto van tafel vegen. Op zijn beurt probeerde de Penn-familie de overheid af te kopen met een eenmalige zak geld, waarvoor de overheid in ruil zou toegeven dat ze niet de autoriteit hadden om belasting te heffen op de Penn-familie.

"Franklin vond dit een grote belediging, die de mogelijkheid van de regering om daadwerkelijk te regeren ondermijnde," aldus Wittes bij NPR. Franklin verwijst met 'to purchase a little temporary safety' dus naar de letterlijke afkooppoging van de Penn-familie. Hun tegenstribbelingen konden de hele veiligheid en vrijheid van de kolonie in gevaar brengen, als ze zouden worden verslagen door de Fransen. Hij doelt dus niet op burgers die hun vrijheid worden afgepakt door de overheid.

"Het is een citaat dat de autoriteit van de regering verdedigt, in het belang van de collectieve veiligheid. Het betekent in de originele context niet exact het tegenovergestelde van hoe het tegenwoordig wordt geciteerd, maar het zit dichter bij het tegenovergestelde dan van hetgene wat mensen beweren dat het betekent."