Conceptcontract tussen Pfizer en Albanië al sinds januari online, geen link met ivermectine

Op Twitter en Facebook is commotie ontstaan om een zogenaamd #Pfizerleak. Het contract tussen farmaceut Pfizer en het land Albanië voor de koop van het coronavaccin zou zijn uitgelekt. Nederlandse sociale mediagebruikers baseren zich op de bevindingen van een Engelstalig twitterdraadje. "Zo is bijvoorbeeld nu duidelijk geworden (...) dat levensreddende vroegtijdige medicatie als bijvoorbeeld Ivermectine geblokkeerd werd," trekt een Facebookgebruiker als conclusie uit het ‘gelekte’ contract.

Beoordeling:

Het bericht bevat onwaarheden en trekt de tekst van het conceptcontract uit context. Het contract is niet ‘net gelekt’, maar staat in werkelijkheid al sinds januari 2021 online. Het gaat daarnaast om een conceptversie. Dit is dus niet het daadwerkelijk ondertekende contract. Het document is daarnaast niet als bewijs te gebruiken voor beweringen dat ivermectine als medicijn tegen COVID-19 werd geblokkeerd. Er is (nog) geen overtuigend wetenschappelijk bewijs dat dit medicijn werkt tegen deze ziekte.

Feiten:

Deze overeenkomst tussen Pfizer en de Albanese regering is niet net uitgelekt. Dat geeft de Engelstalige bron, het account @eh_den, ook onderaan de tekst op de website Threadreaderapp toe. De bevindingen en conclusies van @eh_den verschenen in eerste instantie op zijn twitteraccount, maar dat is momenteel opgeschort. Van het originele twitterdraadje over het contract is alleen de eerste tweet nog te lezen.

Veel sociale mediagebruikers presenteren dit gelekte document daarentegen wel als ‘breaking’ en als een lek dat recent is ontdekt. Maar niets is minder waar. Op 19 januari 2021 verscheen een link naar het conceptcontract al in een artikel op de Albanese website GoGo.al. Het werd destijds wel gelekt. Boven iedere pagina van het document staat ‘CONFIDENTIAL’. Het was dus niet de bedoeling dat dit op het internet zou belanden.

Op de eerste pagina van het document staat een belangrijke datum: 1.6.2021. De datum van dit conceptcontract. Omdat het document op 19 januari online verscheen, is aan te nemen dat het hier gaat om 6 januari 2021, volgens de Amerikaanse wijze van het schrijven van data. In de versie die door @eh_den wordt gedeeld is deze datum opvallend genoeg achterwege gelaten.

Ook het feit dat het hier gaat om een concept, of een ‘draft’, is belangrijke informatie om rekening mee te houden. Dit is niet het ondertekende contract. In het definitieve contract kunnen dus nog dingen zijn veranderd. Dat contract is alleen niet openbaar, waardoor dit niet te verifiëren is. Daarnaast is niet volledig uitsluitsel te geven over of dit überhaupt een authentieke conceptovereenkomst is.

Claims over ivermectine

Het veelgedeelde twitterdraadje en de Nederlandse facebookpost beweren dat uit deze overeenkomst duidelijk wordt dat ivermectine ‘werd geblokkeerd’. Dat zou zijn omdat "Pfizer landen niet toestaat om het contract te ontbinden, ook als er een medicijn wordt gevonden dat COVID-19 behandelt". Als bewijs hiervoor wordt een passage op pagina 11 van het document aangehaald:

[Vertaald:] “Koper erkent en stemt toe dat Pfizer’s inspanningen om het Product te ontwikkelen en produceren ambitieus zijn, en daardoor onderhevig aan aanzienlijke risico’s en onzekerheiden. Wanneer een ander medicijn om COVID-19 te voorkomen, behandelen of genezen eerder een autorisatie voor gebruik ontvangt, zal dit niets veranderen in de huidige situatie waarin grote behoefte is voor bescherming tegen de verspreiding van COVID-19-infectie die ernstige bedreigingen en schadelijke effecten kan hebben op het leven en de gezondheid van het publiek.”

Hierin staat dus niet letterlijk dat het contract niet kan worden ontbonden. Er staat alleen dat Pfizer een risico neemt met de ontwikkeling van het vaccin en dat er wellicht eerder andere vaccins of medicijnen goedgekeurd kunnen worden voor de markt, maar dat dit niets verandert aan het feit dat er op dat moment grote behoefte was aan een vaccin. Dit als bewijs opvoeren dat ivermectine ‘werd tegengehouden’ is een erg overhaaste conclusie en een grote stap van wat er daadwerkelijk in het document staat. Ivermectine wordt daarnaast op geen manier in het document bij naam vernoemd. Dit conceptcontract tussen Pfizer en Albanië kan niet als bewijs worden gebruikt voor deze bewering.

De voorwaarden waaronder de regering van Albanië het contract wél zou kunnen beëindigen, staan overigens ook in het concept op pagina 24.

De reden dat ivermectine niet is goedgekeurd als medicijn om COVID-19 te behandelen, is omdat er nog geen uitsluitend wetenschappelijk bewijs is dat het werkt. Een veelgeciteerde studie die de werking ervan moest bewijzen werd daarbij recent teruggetrokken vanwege ethische problemen en grote fouten in de data. Het Europees Medicijnagentschap en de Wereldgezondheidsorganisatie raden het gebruik van ivermectine af buiten klinische studies. In die studies wordt nog altijd de werking van het middel verder onderzocht.

Moment van opstellen contract is belangrijk

Nog een aspect uit de conceptovereenkomst dat online veel aandacht krijgt, staat onderaan pagina 23:

[Vertaald:] “De koper erkent dat langetermijneffecten en effectiviteit van het vaccin op het moment nog niet bekend zijn en dat er bijwerkingen van het vaccin kunnen zijn waar we momenteel nog geen weet van hebben.”

Dit is waar de datum van het concept van belang is. Op 6 januari 2021 was het Pfizer-BioNTech COVID-19-vaccin pas een kleine maand goedgekeurd voor gebruik in de Verenigde Staten en net twee weken goedgekeurd door het Europees Medicijnagentschap. Het vaccineren was dus nog maar net van start. Pas in de maanden erna werden er miljoenen mensen geprikt.

Het is gebruikelijk dat er binnen een paar maanden na vaccinatie met een nieuw vaccin bijwerkingen optreden die niet waren voorzien. Daarom staat dit ook opgenomen in de overeenkomst. In een klinische studie met een paar duizend mensen kan meestal niet iedere zeldzame bijwerking worden gespot. Deze komen pas naar boven als er miljoenen prikken zijn gezet. Dit was bijvoorbeeld het geval met de zeer zeldzame bijwerking van bloedproppen bij AstraZeneca en Janssen.

Met ‘lange termijn’ wordt overigens niet gedoeld op een termijn van jaren, maar eerder een aantal weken na de prik. Het is namelijk hoogst onwaarschijnlijk dat een bijwerking van een vaccin pas meer dan twee maanden of zelfs jaren na vaccinatie optreed. Dit is bij nog geen enkel eerder vaccin gebeurd.

In deze conceptovereenkomst tussen Pfizer en Albanië lijkt Pfizer tenslotte inderdaad wel grote eisen te kunnen stellen. Zij hadden in januari 2021 een vaccin in handen dat de meeste landen op de wereld wilden hebben. Dat geeft de farmaceut een sterke onderhandelingspositie. Dat is een feit waar iedereen zijn eigen mening over mag vormen, maar uit de overeenkomst de conclusie trekken dat het bewijs is van het blokkeren van ivermectine is totaal ongefundeerd.

Daarnaast is het zo dat de vaccincontracten tussen farmaceuten en landen inderdaad niet erg transparant zijn. Maar een handjevol van de contracten die wereldwijd werden ondertekend zijn openbaar. Deze zijn bijvoorbeeld te vinden in een overzicht van de NGO Transparency International. Deze organisatie bracht in mei 2021 ook al een kritisch rapport naar buiten over transparantie bij de vaccincontracten.

(Stand van zaken: 29/07/2021)