Geen bewijs dat dood van presidenten en oud-president te maken had met vaccinatiestandpunt

De Nederlandse facebookpagina Wakker Wezen (hier gearchiveerd) deelt een afbeelding over Haïti, Tanzania en Madagascar. Alle drie deze landen zouden 'het coronavaccin' hebben geweigerd. 'En nu zijn alle drie hun presidenten onverwacht overleden,' wordt er in het Engels beweerd.

Beoordeling:

De gelegde link tussen het overlijden van de drie oud-leiders en standpunten ten opzichte van coronavaccinaties is ongegrond. Er is geen enkel bewijs dat bij ook maar één van de overlijdens hun beleid ten opzichte van de vaccins een rol speelde. Haïti was daarnaast niet tegen coronavaccins op zich, maar weigerde alleen in eerste instantie het AstraZenecavaccin. Ook was Didier Ratsiraka al 19 jaar niet meer de president van Madagascar toen hij overleed.

Feiten:

De drie personen waar in de afbeelding over wordt gesproken zijn inderdaad overleden, door verschillende oorzaken. Maar er is geen enkel bewijs dat hun overlijden is gelinkt aan hun standpunt wat betreft vaccinaties tegen COVID-19.

Madagascar

Om met Madagascar te beginnen: Didier Ratsiraka wordt in de afbeelding die Wakker Wezen deelt genoemd als de president van het land, die in maart 2021 overleed. Ratsiraka overleed inderdaad op 28 maart 2021 op 84-jarige leeftijd. Maar hij was al sinds 2002 geen president meer.

De president van Madagascar is sinds januari 2019 Andry Rajoelina. Hij sprak zich tijdens de coronapandemie veelvuldig uit tegen de bestaande coronavaccins, en bood een Malagassisch medicijn, Covid-Organics, als alternatief. Hierover schreef dpa eerder al een factcheck. Desondanks besloot de regering van Madagascar zich in april toch aan te sluiten bij het Covax-programma van de Wereldgezondheidsorganisatie. Via dit programma kunnen lage-inkomenslanden gratis coronavaccins krijgen. Een maand later kwamen de eerste vaccins aan: 250.000 dosissen Covishield, de Indiase versie van het AstraZenecavaccin. De vaccinatie verloopt nog niet snel in het land. Volgens de laatste cijfers in Our World in Data, van 28 juni 2021, hadden zo’n 197.000 mensen in Madagascar een eerste prik gehad. Dit is 0,71% van de totale bevolking.

Hoewel de vaccins dus inderdaad lang werden afgehouden door Rajoelina en zijn regering, is ook Madagascar uiteindelijk wel begonnen met het vaccineren tegen COVID-19. Dit heeft geen enkele bewezen link met de dood van oud-president Didier Ratsiraka in maart 2021.

Haïti

De Haïtiaanse president Jovenel Moïse werd inderdaad op 7 juli 2021 vermoord in zijn woning. Er is echter geen bewijs dat de moord is gelinkt aan een standpunt ten opzichte van vaccins. Naast de coronapandemie heeft het land ook te maken met oplaaiend geweld. Wat precies het motief was van de moord op Moïse blijft echter onduidelijk.

Haïti is inderdaad wel één van de weinige landen in de wereld die nog geen enkele coronaprik heeft gezet. Dit is alleen niet omdat Jovenel Moïse en zijn regering er zo op tegen zijn. Het land weigerde in eerste instantie wel een levering van AstraZenecavaccins door het Covax-programma. Volgens de regering vanwege de bijwerkingen die over het vaccin aan het licht kwamen en de angst hierover onder de bevolking. "Haïti weigerde niet de levering van vaccins door Covax," aldus Haïti’s general director van het Ministerie van Volksgezondheid Lauré Adrien tegenover nieuwssite Bloomberg. "Het enige wat we vragen is dat ze ons een ander vaccin aanbieden."

Bij de Britse krant The Guardian legde Adrien in april 2021 al uit dat het land liever een vaccin zou krijgen waar maar één prik voor nodig is, in plaats van de twee prikken om volledig gevaccineerd te zijn bij AstraZeneca. "Het is geen geheim dat we geen fantastische opbergfaciliteiten hebben," zei hij. "We willen zeker weten dat we alles op orde hebben voor we vaccins ontvangen."

Nadat het aantal besmettingen op het eiland bleef groeien, ging de Haïtaanse regering toch akkoord met de levering van AstraZenecavaccins. Maar de eerste prik laat nog altijd op zich wachten.

Het land heeft dus niet per definitie coronavaccins afgewezen, maar deed dit in eerste instantie wel met AstraZeneca. Hier kwam de regering al voor de moord op president Moïse op terug. UNICEF’s vertegenwoordiger in Haïti, Bruno Maes, is wel bang dat de moord op de president de start met vaccinaties alleen maar verder zal vertragen. Dat zei hij in een artikel van de Washington Post. Maes vreest dat het oplaaiende geweld in het land het alleen maar moeilijker zal maken om medische benodigdheden het land in te krijgen.

Tanzania

Ook de president van Tanzania, John Magufuli, overleed in zijn functie op 17 maart 2021. De toenmalig vice-president Samia Suluhu Hassan volgde hem op als president. Over de doodsoorzaak van Magufuli gaat in Tanzania discussie. Er is echter geen bewijs dat hij werd vermoord vanwege zijn standpunt tegen coronavaccinaties. Volgens zijn regering overleed de president aan een hartaandoening in een ziekenhuis in Dar es Salaam. Zijn politieke tegenstanders beweren echter dat hij stierf aan COVID-19 en dat hij hiervoor eerder was behandeld in een ziekenhuis in Kenia. Dit is echter nooit bevestigd.

Magufuli was inderdaad wel een fel weigeraar van de coronavaccins en ontkende dat de pandemie nog een rol speelde in zijn land. Volgens de oud-president zou God het virus uit zijn land hebben geëlimineerd. Hij verklaarde Tanzania in juni 2020 al helemaal vrij van het coronavirus. Vanaf 29 april 2020 is er al geen data meer uit het land afkomstig rondom besmettingen of overlijdens door het virus. Omdat er volgens de leider van het land geen corona meer was, waren ook de vaccins overbodig en waren deze bovendien gevaarlijk.

Sinds president Samia Suluhu president werd, na de dood van Magufuli, is de harde toon van Magufuli langzaam verzacht. In juni vroeg het land toegang aan tot het Covax-programma. Gezondheidsminister Doroth Gwajima raadde daarnaast de bevolking aan om mondmaskers te dragen om zich tegen COVID-19 te beschermen. President Suluhu Hassan kondigde in juni aan de eerste bestelling voor coronavaccins te hebben gedaan.