Er zit geen grafeenoxide in coronavaccins

De website NineforNews plaatste in juli al twee artikelen (hier en hier) over de stof grafeenoxide. Spaans onderzoek zou volgens de website aantonen dat deze stof in het Pfizervaccin tegen COVID-19 zit. Sterker, het vaccin zou hier zelfs voor 99,99% uit bestaan. De beweringen over grafeenoxide worden ook op Facebook door verschillende gebruikers gedeeld (hier en hier).

Beoordeling:

Het coronavaccin van Pfizer bevat helemaal geen grafeenoxide, dus laat staan voor 99,99%. Op geen enkele ingrediëntenlijst of bijsluiter van de verschillende coronavaccins die op de markt zijn komt deze stof voor. Ook in de officiële beoordelingsrapporten van gezondheidsinstituten niet. De beweringen zijn daarmee fout. Met het onderzoek waar deze uitspraken op worden gebaseerd, zijn daarbij een aantal zaken niet in de haak.

Feiten:

Volgens NineforNews kunnen de conclusies worden getrokken uit een Spaans onderzoek dat onder leiding van biostatisticus Ricardo Delgado Martín en dr. José Sevillano werd gedaan. Hier wordt echter al direct een fout gemaakt. Delgado Martín en Sevillano bekeken het onderzoek inderdaad wel in een video, maar de analyse werd in werkelijkheid gedaan door Prof. Dr. Pablo Campra Madrid, verbonden aan de Spaanse Universiteit van Almería.

Campra Madrid keek in zijn analyse naar een monster waarop stond geschreven dat het buisje 'Comirnaty' bevatte, de merknaam voor het Pfizervaccin. Campra Madrid bekeek het monster onder een microscoop en legde die resultaten naast afbeeldingen van een monster van grafeenoxide. Op basis van zijn waarneming zegt de onderzoeker op pagina 22 van zijn analyse dat er bewijs is van "de waarschijnlijke aanwezigheid van grafeenderivaten, hoewel microscopie geen sluitend bewijs levert." Hij stelt dan ook dat het nodig is om meer monsters te onderzoeken. Alleen op basis van dit buisje kunnen geen conclusies worden getrokken over het volledige Pfizervaccin.

Problemen met betrouwbaarheid analyse

Een groot probleem met de analyse van Campra Madrid is het feit dat de herkomst van het buisje vloeistof wat hij analyseerde onbekend is. Het is dus volledig onduidelijk of er ook echt een Pfizervaccin in dit monster zat. In wetenschappelijk onderzoek moet er aan strenge protocollen worden voldaan, om een betrouwbare studie te kunnen afleveren. Dat bevestigt ook Adolfo Bastida Pascual, professor fysische chemie aan de Universiteit van Murcia aan de Spaanse factcheckers van Maldita.es.

Traceerbaarheid is een belangrijk aspect. Iedere handeling en meting rondom een monster moet volgens Bastida "perfect geregistreerd en gedocumenteerd" worden. Ook als er wel degelijk vaccin in het buisje zat, zou het nodig zijn om bewijs te hebben van hoe het is behandeld tijdens alle analysefasen en welke protocollen er zijn gevolgd "om te garanderen dat het niet 'besmet' is geraakt," aldus Bastida. Deze beschrijvingen ontbreken bij de analyse van Campra Madrid volledig.

De analyse van Campra Madrid is daarnaast zeker geen officiële studie. Het werd niet gepubliceerd in een wetenschappelijk tijdschrift, doorstond geen toetsing van vakgenoten (een zogenaamde peer-review). De universiteit van Almería, de werkgever van Campra Madrid, bracht daarbij op 2 juli een statement naar buiten waarin ze zich met klem van de analyse distantiëren: "Het is ronduit onjuist dat de universiteit van Almería een wetenschappelijke studie heeft uitgevoerd met de resultaten die gepubliceerd zijn door diverse media, die een verkeerde interpretatie geven aan een niet-officieel document van een professor van de universiteit, met de analyse van een monster van onbekende en ontraceerbare herkomst."

De bewering van NineforNews dat de studie zou aantonen dat het vaccin voor 99,99% uit grafeenoxide bestaat, is volledig incorrect en niet gebaseerd op een getal uit de omstreden analyse, maar op de interpretatie ervan in de Amerikaanse talkshow van Stew Peters. Hierin stelde gezondheidsdeconoom dr. Jane Ruby dat er in het onderzochte monster een hoeveelheid van 6 ng/ul RNA te vinden was, en daarbij 747 ng/ul grafeenoxide. Zij komt zo uit op een verhouding van van 99,99% grafeenoxide en 0,01% RNA. Dit staat echter niet op deze manier in de analyse. De 6 ng/ul RNA klopt inderdaad met de gegevens. Maar op pagina 7 van het document staat alleen dat er verder 747 ng/ul aan een andere substantie of substanties in het monster zaten. Er staat niet dat dit 747 ng/ul grafeenoxide was. Dit genoemde percentage gaat dus zeker niet op. Maar daarbij zijn er dus ook serieuze vraagtekens te zetten bij de betrouwbaarheid van dit onderzoek en kan er in ieder geval geen conclusie op grotere schaal uit worden getrokken. De Spaanse wetenschapper onderzocht tenslotte maar één monster.

Wat is grafeenoxide eigenlijk?

Grafeenoxide is een zogenoemd nanomateriaal. Dit is een extreem klein type materiaal. Tot wel 10 000 keer kleiner dan de dikte van een mensenhaar. Grafeen is een relatief nieuwe ontdekking. In 2004 slaagden twee wetenschappers er voor het eerst in om het te isoleren en kregen daar nog een Nobelprijs voor Natuurkunde voor. De stof kan voor allerlei dingen worden gebruikt, waaronder in elektronische innovaties, sensoren, coatings en dus ook in het biomedische veld. Het kan bijvoorbeeld worden gebruikt om een medicijn naar een specifiek deel van het lichaam te brengen. En er wordt onder andere onderzoek gedaan naar een nieuw anitbioticum waarin de stof wordt gebruikt. Maar voordat dit antibioticum op de markt kan komen, moet er nog veel onderzoek worden gedaan, stelde het RIVM in april 2020. Ook over de blootstelling van de mens aan grafeenoxide is in het algemeen nog niet voldoende bekend, aldus het gezondheidsinstituut.

Er wordt ook geëxperimenteerd met de stof in een griepvaccinatie die via de neus werkt. Maar dit staat echt nog in de kinderschoenen. Factcheckers van Newtral.es spraken onderzoeker Chunghong Dong over het gebruik van grafeenoxide bij deze studie. Volgens Dong is zijn onderzoek nog in een zeer vroeg stadium en is het gebruik van grafeenoxide in het vaccin alleen nog bestudeerd in dieren. Bovendien voegt Dong toe dat hij geen weet heeft van een vergunning voor een ander vaccin dat grafeenoxide-deeltjes gebruikt. Dus ook niet in de coronavaccins die momenteel op de markt zijn.

Geen grafeenoxide in Pfizervaccin

De ingrediënten van de verschillende coronavaccins zijn bekend en openbaar in te zien. De beschrijving van NineforNews dat er op een doos frikandellen keurig de ingrediëntenlijst staat, en dat je op dezelfde manier het recht hebt om te weten wat er in een coronavaccin zit, is dus wat overtrokken. De ingrediëntenlijst van het Pfizervaccin is net zo openbaar als de ingrediëntenlijst op de achterkant van een doos frikandellen, en staat bijvoorbeeld in de bijsluiter. Grafeenoxide staat niet op de ingrediëntenlijst.

Voordat een medicijn of een vaccin op de markt kan komen in Europa, moet het worden gecontroleerd door het Comité voor Medicijnproducten voor Menselijk gebruik (CHMP) van het Europees Medicijnagentschap (EMA). Dit Comité kijkt streng naar alle gegevens, bestudeert de data en brengt bezoeken aan de laboratoria en fabrieken waar de medische producten worden geproduceerd en onderzocht. Ook voor de goedkeuring van het Pfizervaccin voor de Europese markt, gaf het CHMP een uitgebreid rapport af. Hierin staan ook de ingrediënten van het vaccin vermeld (pagina 14).  Het Pfizervaccin kan niet opeens voor 99,99% uit een stof blijken te bestaan die niet op de ingrediëntenlijst staat. Dan had dit in het verslag van het CHMP moeten staan. Geen instantie zou er baat bij hebben om bewust een ingrediënt niet te vernoemen. Dit zou enkel de reputatie en betrouwbaarheid van het EMA schaden.

Ook bij een opvraag van dpa van de ingrediënten van het Pfizervaccin bij het Nederlands College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) staat er geen grafeenoxide op de lijst. Deze lijst is ook in de Nederlandse geneesmiddeleninformatiebank te vinden. In essentie bevat het vaccin naast de werkzame mRNA nog stoffen als vetten, zouten, suikers en water die het vaccin stabiel houden en het werkzame mRNA beschermen totdat het op de plaats van bestemming is, verklaart het CBG in een mail aan dpa.

Er is dus geen enkel betrouwbaar wetenschappelijk bewijs dat er grafeenoxide in het Pfizervaccin zit. Ook op de ingrediëntenlijsten van de vaccins van Moderna, AstraZeneca en Janssen is deze stof niet te vinden.