Rockefeller Foundation bekeek fictieve scenario’s, maakte geen plannen voor coronapandemie

De pandemie zou al in 2010 gepland zijn in de vorm van het zogenaamde Rockefeller Scenario, of Scenario Lock Step. Dat wordt beweerd in online berichten. Ook Forum voor Democratie-leider Thierry Baudet sprak hier recent over in de Tweede Kamer. In dit scenario zou de huidige pandemie al zijn beschreven. "Incl. lockdowns, warmtemeting op het voorhoofd, mondkapjes, rellen, biometrisch paspoort etc.," schrijft een man op Facebook (hier gearchiveerd)

Beoordeling

De huidige pandemie werd niet al gepland in een rapport van de Rockefeller Foundation uit 2010. Het document zet alleen vier fictieve scenario's uiteen, waarbij wordt gekeken welke rol technologie in deze toekomstscenario's zou kunnen spelen. Eén van deze scenario's is een pandemie. Er is hier geen sprake van voorspellingen of plannen. De scenario's zijn hypothetisch. De Facebookpost is daarom onjuist.

Feiten

Het document waar deze beweringen op worden gebaseerd, door Baudet en diverse sociale mediagebruikers, dateert inderdaad van mei 2010 en draagt de titel ‘Scenarios for the Future of Techology and International Development’. Het werd geschreven door medewerkers van de Rockefeller Foundation, in samenwerking met de Global Business Network. De Rockefeller Foundation is een filantropische organisatie die zich onder andere inzet voor voeding en gezondheidszorg voor iedereen. Global Business Network is naar eigen zeggen een 'pionier in de ontwikkeling en toepassing van scenario planning.'

Het doel van deze samenwerking was om met een groep medewerkers van de Rockefeller Foundation en externe experts een aantal mogelijke toekomstscenario’s uit te denken. Vervolgens zouden zij uiteenzetten hoe techniek en filantropie een rol in deze scenario’s zouden hebben en welke obstakels er zouden kunnen zijn.

In de inleiding van het project wordt in het verslag al aangegeven dat het belangrijk is om te beseffen dat scenario's geen voorspellingen zijn (pagina 9). "Het zijn eerder bedachtzame hypotheses die ons ertoe aanzetten om ons voor te stellen en te repeteren voor verschillende strategieën om beter voorbereid te zijn in de toekomst".

Er worden vier scenario’s besproken in het verslag die allemaal hetzelfde zijn opgebouwd: er wordt eerst een tijdlijn beschreven van gebeurtenissen die zich in het scenario voordoen. Daarna volgt een beschrijving van de technologische ontwikkelingen die we hierbij zouden kunnen zien en de rol van filantropie in die geschetste wereld. Tenslotte wordt er een dag in het leven van iemand die in deze hypothetische wereld leeft beschreven.

Fictieve grieppandemie voedt geruchten

Eén van de scenario’s kreeg de titel Lock Step (vanaf pagina 18). Hieruit komen de geruchten voort dat de huidige pandemie al in 2010 werd gepland.

In scenario Lock Step wordt een grieppandemie beschreven die in 2012 zou ontstaan. Er wordt uiteengezet hoe verschillende landen reageren op deze pandemie: China zou bijvoorbeeld een verplichte quarantaine instellen voor alle inwoners en alle grenzen hermetisch afsluiten, zo zouden ze miljoenen levens redden en de virusverspreiding al vroeg stoppen. Er wordt ook gesproken over het uitvoeren van lichaamstemperatuurchecks bij ingangen van publieke ruimtes en supermarkten. Uiteindelijk zou in het scenario de controle van de overheid, ook na het uitdoven van de pandemie, groter blijven dan voorheen. Aan het einde van de tijdlijn zouden bevolkingen gaan protesteren tegen deze grotere mate van controle en zou bijvoorbeeld in 2028 de overheid van Nigeria worden afgezet door demonstranten.

In dit fictieve scenario zitten inderdaad elementen die ook in de huidige pandemie voorkomen, bijvoorbeeld lockdowns en gezichtsmaskers. Dit betekent echter niet dat de huidige pandemie in het rapport werd gepland. Zoals eerder al besproken zijn deze scenario’s puur hypothetisch. En wie het volledige scenario leest, ziet ook genoeg dingen die niet overeenkomen met de huidige situatie: de fictieve pandemie is veel korter, en temperatuurchecks voor plekken als supermarkten zijn wereldwijd niet grootschalig uitgerold. Ook in Nederland niet.

Dat een pandemie tot één van de vier besproken scenario’s behoort, is ook niet vreemd. Pandemieën zijn al eeuwen een bedreiging voor de mensheid. Bovendien trokken experts in de jaren voor de coronapandemie al meermaals aan de bel: er dreigt weer eens een nieuwe pandemie de kop op te steken, maar we zijn massaal onvoorbereid. Het tijdschrift TIME wijdde hier bijvoorbeeld in 2017 een themanummer aan. Ook werden er deze eeuw al meermaals wetenschappelijke artikelen geschreven over het feit dat de wereld niet goed voorbereid is op een nieuwe pandemie. Er wordt daarbij voornamelijk gefocust op pandemieën die zouden ontstaan vanuit de vogelgriep.

Dat er een nieuwe pandemie aan zat te komen, was dus enkel een kwestie van tijd. Het is daarom niet vreemd dat dit een van de onderwerpen was waarmee de Rockefeller Foundation een fictief scenario creëerde.