Hugo de Jonge was en is bevoegd om coronamaatregelen uit te vaardigen

Op Facebook schrijft een gebruiker (hier gearchiveerd) dat demissionair minister van Volksgezondheid Hugo de Jonge nooit bevoegd is geweest om maatregelen tegen de verspreiding van COVID-19 te treffen. 

Beoordeling

De bewering klopt niet. De redenering waarop deze is gebaseerd, snijdt geen hout. De minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport was en is bevoegd om maatregelen tegen COVID-19 te nemen. De minister voor Medische Zorg, die onder hetzelfde ministerie valt, kan ook van die bevoegdheden gebruik maken.

Feiten

De gebruiker baseert de claims op een artikel dat afkomstig is van NineforNews. In de publicatie wordt een redenering van vermeend medisch socioloog Tjerk de Haan uiteengezet. Die kwam eerder al met beweringen dat COVID-19 niet als een ‘A-ziekte’ behandeld kon worden in Nederland. Dat bleek niet te kloppen. Nu heeft De Haan zijn beweringen wat bijgesteld, en stelt hij dat Hugo de Jonge niet bevoegd zou zijn om aan de maatschappij maatregelen tegen COVID-19 op te leggen.

Dat komt volgens De Haan omdat toenmalig minister voor Medische Zorg Bruno Bruins per ministeriële regeling, waarmee COVID-19 als A-ziekte behandeld kon worden, had vastgelegd dat enkel deze minister maatregelen kon treffen. In de regeling staat onder ‘toelichting’ dat "de minister voor Medische Zorg verantwoordelijk wordt voor de leiding van de bestrijding van deze ziekte" en dat dat betekent dat "de minister de maatregelen ter bestrijding vaststelt".

Maar volgens prof. dr. Wim Voermans, hoogleraar Staats- en Bestuursrecht aan de Universiteit Leiden, wil dat niet zeggen dat de bevoegdheid ineens uitsluitend bij de minister voor Medische Zorg is beland. "Je kunt in een toelichting geen bevoegdheden aan een minister geven, dat kan alleen in de tekst van een wet zelf," aldus Voermans.

In de Wet publieke gezondheid (Wpg) worden de bevoegdheden expliciet aan de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) toegekend. Hugo de Jonge vervult die post en is daarmee dus geautoriseerd. Maar hoe kan het dan dat, als je met een toelichting op een regeling geen bevoegdheden kunt toekennen, Bruno Bruins en Martin van Rijn als minister voor Medische Zorg óók bevoegd waren?

"Bruno Bruins en Martin van Rijn waren ministers zonder portefeuille," legt Voermans uit. "Zij vielen onder de minister van VWS en konden om die reden van zijn bevoegdheden gebruikmaken." Zelfs al zou je via een ministeriële regeling bevoegdheden aan iemand anders kunnen toekennen, was dat volgens Voermans helemaal niet nodig geweest. "De minister voor Medische Zorg kon dit al, en de minister van VWS verliest dan niet ineens zijn eigen bevoegdheden."

De hoogleraar voegt daar nog aan toe dat de grootste misvatting van Tjerk de Haan is dat de minister, ondanks zijn bevoegdheden, de meeste van de in 2020 genomen maatregelen helemaal niet vaststelde. Dat deden de voorzitters van de veiligheidsregio’s, zoals onder artikel 6 lid 4 van de Wet publieke gezondheid omschreven staat. Op 1 december 2020 is de Tijdelijke wet maatregelen COVID-19 ingegaan, waarmee (zie artikel 58 Wpg) ook de minister van Justitie en Veiligheid en de minister van Binnenlandse Zaken de bevoegdheid hebben gekregen maatregelen te treffen.

Kortom, de beweringen van Tjerk de Haan en daarmee ook de Facebookgebruiker die zich hierop baseert, snijden geen hout. Een toelichting van een ministeriële regeling kent geen officiële bevoegdheden toe. Hugo de Jonge als minister van VWS, en onder hem de minister voor Medische Zorg, waren en zijn bevoegd om maatregelen ter bevordering van de bestrijding van het coronavirus te nemen.

Er wordt in het artikel geen hoor- en wederhoor gepleegd. Het gehele stuk van NineforNews is gebaseerd op één persoon, en die blijkt er ook nog eens behoorlijk naast te zitten. Je zou daarom kunnen stellen dat er context mist of dat het artikel misleidend is, met de kanttekening dat de beweringen van De Haan in geen enkele context zouden kloppen.