Zinktekort komt zelden voor en fluor zit niet in pure vorm in tandpasta

"Zelf je HCQ maken!". Een vrouw deelt een pagina met een vermeend recept voor hydroxychloroquine op Facebook (hier gearchiveerd). Dit middel, dat onder andere tegen malaria helpt, zou makkelijk zelf te maken zijn met grapefruitschillen. Op de gedeelde pagina staat ook informatie over een zinktekort. Ook dit zou op te lossen zijn met het grapefruitmengsel. Een zinktekort zou ontstaan door inname van Fluor. "Denk in dit verband aan tandpasta en bitjes bij de tandarts. Fluor tast je immuunsysteem zodanig aan, dat het jou fataal kan worden, als de druk van virus en bacteriën wat groter worden," valt er te lezen.

BEOORDELING: De beweringen kloppen niet. Fluor is een giftige stof, maar zit niet in die vorm in tandpasta. Dat is fluoride, een andere chemische verbinding. Een zinktekort komt daarnaast maar zelden voor in Nederland en is niet op te lossen door een drankje met grapefruitschillen. Het ontstaat door te weinig gevarieerde voeding of medische aandoeningen. Ook hydroxychloroquine kun je niet maken van grapefruitschillen.

FEITEN: Zink is een zogenaamd ‘spoorelement’. Dat is een mineraal waarvan je lichaam maar weinig nodig heeft. Zink zorgt onder andere voor een goede werking van je immuunsysteem en zit in kleine hoeveelheden in vlees, kaas, graanproducten, noten en schaal- en schelpdieren.

Volgens het Voedingscentrum hoeven mensen zich niet snel zorgen te maken over een zinktekort. "In Nederland zijn geen gevallen bekend van mensen met symptomen van een tekort aan zink," is te lezen op de website van het Voedingscentrum. Als je gezond en gevarieerd eet, krijg je genoeg zink binnen.

Volgens andere bronnen komt zinktekort wel degelijk voor, vooral bij mensen die ouder zijn dan 65 jaar. Maar over het algemeen is het risico op een zinktekort laag, vertelt dr. Jeanne de Vries, expert in voedingswetenschappen aan de Wageningen Universiteit. "Wat het Voedingscentrum zegt is dat er vrijwel geen mensen zijn met deficiëntieverschijnselen. Ik denk dat dit inderdaad klopt," vertelt De Vries. Zij keek voor dpa ook naar de gemiddelde inname van zink bij Nederlandse ouderen. Dit blijkt gemiddeld 9,5 mg per dag te zijn. "Dat is ruim boven de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid van 7 mg, die voldoende is voor het grootste deel van de ouderen."

"Voor mensen die weinig of geen vlees eten is het wel lastiger om voldoende zink binnen te krijgen", voegt dr. De Vries nog toe. "En plantaardige producten kunnen de opname ook verlagen. Dus je kunt je voorstellen dat als al deze punten negatief uitvallen, er een tekort zou kunnen ontstaan."

Ook een erfelijke aandoening of wanneer de darmen onvoldoende voedingsstoffen opnemen kan leiden tot een mindere opname van zink.

Een zinktekort is onder andere te herkennen aan afwijkingen aan de huid, anders ruiken en proeven, achterblijvende groei van het geslacht en verminderde afweer tegen infecties en nachtblindheid. Niet alle aandoeningen die op het gedeelde informatieblad worden vernoemd zijn ook echt kenmerken van zinktekort, zoals parkinson, doofheid en ADHD. Er zijn wel studies gedaan naar hoe zinksupplementen kunnen helpen bij ADHD, maar het is op zichzelf geen kenmerk of symptoom van zinktekort.

Fluor is geen fluoride

Volgens de gedeelde pagina op Facebook zouden zinktekorten onder andere ontstaan door inname van Fluor. "Denk in dit verband aan tandpasta en bitjes bij de tandarts," wordt daarbij ter illustratie genoemd. Dit klopt niet.

"In tandpasta zit geen fluor, maar fluoride. Dat is een andere verbinding," legt hoogleraar dr. Dagmar Else Slot uit. Slot is onderzoeker op het gebied van preventieve mondzorg. "Daarnaast eet je bij het poetsen de tandpasta met fluoride erin niet op, maar spuug je het grotendeels ook weer uit. Er blijft dus maar een heel klein beetje over dat je mogelijk doorslikt."

Fluoride in tandpasta is niet hetzelfde als fluor. Want fluor is in pure vorm inderdaad giftig. Naar de gevaren van fluoride in mondverzorgingsmiddelen wordt wel onderzoek gedaan. Uit een studie uit 2020 hiernaar kwam naar voren dat de beschikbare mondhygiëneproducten met fluoride niet schadelijk lijken te zijn, zolang ze op de juiste manier worden gebruikt. "Van fluoride is er tot op heden geen onderzoek dat bewijst dat de kleine hoeveelheid die je tot je neemt via tandpasta, schadelijk kan zijn," bevestigt Slot.

Fluoride kan iemand in een te grote dosis wel fataal worden, zoals dat voor zoveel dingen geldt. Een volwassene zou vijf tot tien gram fluoride moeten eten om eraan te overlijden. Dat is in de praktijk zo’n acht tubes tandpasta.

Zelf hydroxychloroquine maken kan niet

In de gedeelde informatie wordt ook de link gelegd tussen kinine en hydroxychloroquine. Je zou de kinine zelf kunnen maken van grapefruitschillen. Vervolgens wordt er verwezen naar het recept voor het zelf maken van hydroxychloroquine. Deze twee middelen worden hier onterecht aan elkaar gekoppeld. Hydroxychloroquine is niet hetzelfde als kinine. Je kunt daarnaast geen kininedrank of hydroxychloroquine maken van grapefruits.

Dpa schreef eerder een factcheck over het verschil tussen de twee stoffen. Toen bleek ook dat er in grapefruit geen kinine zit. Het zelf maken met de schillen van grapefruits, kan dus niet. Ook hydroxychloroquine is niet in de eigen keuken te maken met wat grapefruits, water en honing.

---

Links:

Facebookpost: https://www.facebook.com/permalink.php?story_fbid=5418963878174354&id=100001823870135
(gearchiveerd: https://archive.ph/fItM1 )

Over zink: https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/zink.aspx
(gearchiveerd: https://archive.vn/WWBkm)

Over spoorelementen: https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/spoorelementen.aspx
(gearchiveerd: https://archive.ph/QGDgc )

Over zinktekort: https://encyclopedie.medicinfo.nl/zinktekort
(gearchiveerd: https://archive.ph/kuBIk )

Over dr. Jeanne de Vries:  https://www.wur.nl/nl/Personen/Jeanne-dr.-JHM-Jeanne-de-Vries.htm

Over dr. Dagmar Else Slot: http://dpaq.de/So1qT
(gearchiveerd: https://archive.ph/serFa )

Studie over fluoride: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7261729/
(gearchiveerd: https://archive.ph/NQclE )

Over teveel fluoride: https://islingtondentalclinic.com/news-Is+swallowing+toothpaste+dangerous%3F-2072
(gearchiveerd: https://archive.ph/ZCrOb )

Over fluor: https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/fluoride.aspx
(gearchiveerd: https://archive.ph/0gJNn )

Over kinine: https://www.apotheek.nl/medicijnen/kinine
(gearchiveerd: https://archive.ph/xSXAC )

Over hydroxychloroquine: https://www.apotheek.nl/medicijnen/hydroxychloroquine
(gearchiveerd: https://archive.ph/bnCdl )

Dpa-factcheck over hydroxychloroquine: https://dpa-factchecking.com/netherlands/200806-99-68001/

---

Contact met het dpa-feitencheckteam: factcheck-netherlands@dpa.com