Vergelijking tussen asielzoeker en gepensioneerde vrouw raakt kant noch wal

Een bericht op Facebook deed in december 2019 wat stof opwaaien: de pagina Nederland Wordt Wakker deelde mee dat een asielzoeker maandelijks meer kost dan dat het gemiddeld pensioen van een vrouw (hier gearchiveerd). De stelling is: Een gepensioneerde vrouw die 45 jaar belasting heeft betaald, krijgt een gemiddeld pensioen van €1.200. Een asielzoeker die geen euro heeft bijgedragen kost €2.250, per maand. Maar klopt die vergelijking?

BEOORDELING: Enerzijds houdt de vergelijking geen steek, anderzijds worden er cijfers gebruikt die alle context en nuance missen. De kosten voor de opvang van asielzoekers kloppen enigzins: de Rijksoverheid komt zelfs op een hoger bedrag uit. Het 'gemiddeld pensioen' lijkt enkel berekend aan de hand van de Algemene Ouderdomswet. Het totaal pensioeninkomen - hoewel moeilijk te bepalen - ligt quasi altijd hoger. De bewering is bovendien afkomstig uit België, waardoor de bedragen überhaupt niet gebaseerd zijn op het Nederlandse model. Het bericht is dus onwaar.

FEITEN: Het bericht dateert van 29 december 2019 en werd ruim 18.000 keer gedeeld op Facebook. Ook verschillende andere pagina's namen de afbeelding over. Een zoekopdracht op Google toont dat de bewering al langer meegaat. Een factcheck van Knack uit 2018 ontkrachte de bewering voor België, omdat de politieke partij Vlaams Belang ze had gebruikt in hun verkiezingsdrukwerk.

"Het bedrag dat Vlaams Belang als norm doet uitschijnen, is gebaseerd op de duurste opvangkosten, die gelden voor een minieme groep van alleenstaande minderjarige asielzoekers", luidt de conclusie van Knack, die de stelling als grotendeels onwaar beoordelen. Maar ook voor Nederland is er werkelijk niets van die bedragen aan. Logisch, aangezien de bewering betrekking heeft op het Belgische pensioenstelsel.

Beide bedragen zijn hoe dan ook niet met elkaar te vergelijken. "Wie een gemiddeld werknemerspensioen afzet tegenover de opvangkosten van een asielzoeker, vergelijkt appels met peren", zegt Johan Wets, onderzoeksleider aan het Onderzoeksinstituut voor Arbeid en Samenleving (HIVA) van de KU Leuven aan Knack. Het bericht is dan ook polariserend en doelt erop om één specifieke groep in diskrediet te brengen.

Maar hoe ziet die situatie er in Nederland uit? De Rijksoverheid houdt kosten bij over opvang van asielzoekers. Onder dat begrip vallen huisvesting, personeel van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA), gezondheidszorg en levensonderhoud. Ook worden de gemiddelde kosten voor het opvangen van een asielzoeker in een AZCberekend. Het zou hier gaan om ongeveer €27.900 per persoon per jaar. Gedeeld door 12 maanden is dat €2.325, een hoger bedrag dan wordt gedeeld in het Facebookbericht.

Toch zijn kosten voor de opvang van asielzoekers niet terug te brengen naar vaste bedragen. Uit berichtgeving van RTL Nieuws over de opvang van asielzoekers uit kamp Moria blijkt bijvoorbeeld dat de opvang van kinderen duurder kan uitvallen, omdat ze bij een voogdijinstelling worden ondergebracht.

Het berekenen van een gemiddeld pensioen is moeilijk, omdat elk pensioen verschilt en een gemiddeld pensioen geen representatief beeld vormt. Alle nuance en context daarrond ontbreekt dan ook in het bericht. Het pensioen bestaat uit verschillende onderdelen. Een volledige AOW-uitkering is voor iedereen van toepassing, zolang je 50 jaar in Nederland hebt gewoond. Zo niet, ligt het bedrag lager. Wél verschilt de hoogte van de AOW per situatie.

Ook Marc Heemskerk, pensioenexpert bij Mercer Nederland, ziet dat de boodschap misleidend is. "Voor zo'n bedrag zou je enkel het AOW bedrag kunnen rekenen, dat dan overigens voor een alleenstaande vrouw qua orde van grootte klopt. Met een aanvullend arbeidspensioen zou dit een stuk hoger liggen. Als iemand nooit gewerkt heeft, krijgt die persoon ook het AOW-bedrag." Volgens Heemskerk ligt het bedrag dan ook een stuk hoger indien ze uberhaupt heeft gewerkt in haar leven.

"Het AOW is in dit geval de eerste pijler", gaat Heemskerk verder. "Dat krijg je als je 67 jaar bent en wordt gefinancierd via een omslagstelsel. Daarnaast heb je het tweede pijlerpensioen, dat krijg je als je hebt gewerkt. Gemiddeld is dat tweede pensioen ongeveer net zo hoog als je AOW, al zitten ook daar per persoon hele grote verschillen tussen. Mensen met een hoog salaris bouwen een stuk meer aanvullend pensioen op dan mensen met een laag salaris."

Wanneer je samenwoont, ontvang je bijvoorbeeld per persoon een lagere uitkering dan een alleenstaande gepensioneerde. Daarnaast is er nog een aanvullend pensioen dat je zelf opbouwt, doorgaans via je werkgever. Dat bedrag krijg je meestal van een pensioenfonds. Het CBS nam in 2018 de inkomens van AOW-huishoudens onder de loep. In dat jaar ontvingen ruim 2,1 miljoen huishoudens AOW, waarvan bijna
2 miljoen ook nog eens een aanvullend pensioen hadden opgebouwd. Daaruit blijkt een maandelijks pensioeninkomen van €1.977 (bestaande uit de AOW én aanvullend pensioen).

Maar als je samenwoont met een partner die ook AOW ontvangt, wordt dat bedrag gemiddeld €1.715 per persoon. Dat laatste bedrag valt waarschijnlijk zelfs lager uit voor een vrouw, omdat zij vaak minder pensioen ontvangt. Desondanks zijn al deze bedragen hoger dan wat in het Facebookbericht genoemd wordt.

Zo krijg je meestal ook een werkgeverspensioen en scheelt het een hoop als je zelf wat bij elkaar hebt gespaard. Dat werkgeverspensioen krijg je van een pensioenfonds, dat voortdurend haar pensioenvermogen belegt. Het succes van die beleggingen bepaalt de uiteindelijke hoogte van je pensioen. "Het meest misleidende aan dit verhaal is echter dat de suggestie wordt gewekt dat 45 jaar belasting betaald dient te worden voor de AOW-uitkering van € 1.200", besluit Heemskerk. "Dit is onjuist, het is voldoende om voorafgaand aan de ingangsdatum 50 jaar in Nederland te wonen om dit bedrag te ontvangen. Ook zij die nooit of veel kortere periode heeft gewerkt en hiermee geen of weinig belasting heeft betaald, kan dit bedrag maandelijks op de bankrekening tegemoet zien."

Kortom, het gemiddeld pensioen in Nederland stemt niet overeen met wat er in de afbeelding staat. Pas als louter de AOW wordt bedoeld en van een alleenstaande gepensioneerde vrouw wordt uitgegaan, is het bedrag qua ordegrootte juist.

---

Links:

Bericht op Facebook: https://www.facebook.com/nlwordtwakker/photos/a.624182734400744/1544584855693856 (gearchiveerd: http://dpaq.de/fSHwV)

Bericht op Facebook 2: https://www.facebook.com/seriousNewsss/photos/3018415368445361 (gearchiveerd: http://dpaq.de/1jRzF)

Nederland Wordt Wakker: https://www.facebook.com/nlwordtwakker/ (gearchiveerd: http://dpaq.de/E9Ge2)

Factcheck Knack: https://www.knack.be/nieuws/belgie/factcheck-maandelijkse-kost-asielzoeker-2255-euro/article-longread-1188183.html (gearchiveerd: http://dpaq.de/TRwF9)

Verkiezingsdrukwerk Vlaams Belang: https://www.vlaamsbelang.org/wp-content/uploads/2018/05/HuHu-Juni2018-def-WEB.pdf (gearchiveerd: http://dpaq.de/ON8Wd)

Website COA: https://www.coa.nl/nl (gearchiveerd: http://dpaq.de/y1hGT)

Website Rijksoverheid Asielbeleid: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/asielbeleid/vraag-en-antwoord/uitgaven-rijk-provincies-gemeenten-voor-opvang-asielzoekers (gearchiveerd: http://dpaq.de/bwe4V)

Artikel RTL Nieuws: https://www.rtlnieuws.nl/economie/artikel/5183083/moria-vluchtelingen-wat-kost-dat-asiel-migratie-coa-ind (gearchiveerd: http://dpaq.de/1VTBR)

ABP Wat is pensioen: https://www.abp.nl/pensioen-bij-abp/wat-is-pensioen/ (gearchiveerd: http://dpaq.de/4vKc9)

Voorwaarden AOW: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/algemene-ouderdomswet-aow/vraag-en-antwoord/krijg-ik-aow-als-ik-later-in-nederland-ben-komen-wonen (gearchiveerd: http://dpaq.de/45Cqt)

FAQ AOW: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/algemene-ouderdomswet-aow/vraag-en-antwoord/hoe-hoog-is-mijn-aow (gearchiveerd: http://dpaq.de/hWpQ8)

Over Marc Heemskerk: https://www.pensioenfondsmercer.nl/index.php/2016/10/13/marc-heemskerk-genomineerd-als-actuaris-jaar-2016/ (gearchiveerd: https://archive.vn/8Qiru)

AOW-inkomens: https://longreads.cbs.nl/materiele-welvaart-in-nederland-2020/inkomen-van-huishoudens/ (gearchiveerd: http://dpaq.de/IVi8u)

Artikel CBS: https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2019/15/verwacht-pensioen-van-mannen-derde-meer-dan-van-vrouwen (gearchiveerd: http://dpaq.de/3Cd44)

---

Contact met het dpa-feitencheckteam: factcheck-netherlands@dpa.com