Tot nu toe geen bewijs voor fraude in Tweede Kamerverkiezingen

19.3.2021, 10:31 (CET)

Hoewel het verkiezingsproces nog niet ten einde is, wordt er op sociale media al druk gespeculeerd over fraude. Ook Viruswaarheid-voorman - en nummer 2 van de partij Lijst30 - Willem Engel schreef hierover op Facebook, op de avond dat de stembussen sloten (Hier gearchiveerd). In een opsomming van tien punten beweert hij onder andere dat er fraude is gepleegd en dat alle stemmen moeten worden herteld. Ook schrijft hij: ‘dit is slechts het begin, dit jaar komen er nieuwe verkiezingen’.

BEOORDELING: Er is, 24 uur na het sluiten van de stembussen, geen bewijs te vinden dat de bewering over verkiezingsfraude bij de Tweede Kamerverkiezingen ondersteunt. Ook de internationale waarnemers van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE), die het verloop van de verkiezingen observeerden, en de Kiesraad hebben tot dit moment geen indicatie van fraude waargenomen. Engel levert zelf ook geen bewijs voor zijn claim. Uiteindelijk is te concluderen dat de bewering onjuist is.

FEITEN: Fraude wordt door het Openbaar Ministerie gedefinieerd als "opzettelijke misleiding om onrechtmatig voordeel te verkrijgen". In het geval van verkiezingsfraude gaat het dus om het opzettelijk misleiden of saboteren van de verkiezingen of de uitslag.

In artikel 129 van het Wetboek van Strafrecht staat hierover: "Hij die bij gelegenheid van een krachtens wettelijk voorschrift uitgeschreven verkiezing, opzettelijk een plaats gehad hebbende stemming verijdelt of enige bedrieglijke handeling pleegt waardoor aan de stemming een andere uitslag wordt gegeven dan door de wettig uitgebrachte stemmen zou zijn verkregen, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste een jaar en zes maanden of geldboete van de vierde categorie."

Voor de bewering dat er opzettelijke acties zijn geweest om de uitslag van de verkiezingen te beïnvloeden, is geen bewijs te vinden. Ook Willem Engel levert dit bewijs zelf niet.

"Op dit moment hebben wij geen enkele indicatie om te veronderstellen dat er gefraudeerd is bij deze verkiezing," laat de Kiesraad aan dpa weten in een reactie.

Tijdens de Tweede Kamerverkiezingen waren er ook internationale waarnemers van vier organisaties aanwezig, om het verloop van de verkiezingen te observeren. Een van hen was de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE).

De OVSE stuurt regelmatig waarnemers naar verkiezingen in diverse landen. Zij zien toe op een eerlijk en vrij verloop van de verkiezingen. "De waarnemers van de OVSE die in Nederland aanwezig zijn bij de Tweede Kamerverkiezingen hebben tot nu toe geen bewijs gezien voor fraude," verklaart een woordvoerder aan dpa.

Zij benadrukt wel dat de organisatie specifieke doelen heeft bij haar bezoek. "Het format waarnaar wij gehandeld hebben in Nederland is een ‘election assessment mission’, waarin naar speciale aspecten gekeken wordt. In Nederland keek een team van experts dit jaar naar het wettelijk kader van de verkiezingen en de implementatie daarvan, de regels rondom campagnefinanciën en het proces rondom klachten en beroepen." Voor verkiezingsfraude zagen zij echter tot 24 uur na het sluiten van de stembussen geen bewijs.

"Wij blijven ook de komende tijd de officiële informatie monitoren die binnenkomt over de Nederlandse Tweede Kamerverkiezingen. Ook de officiële klachten die worden ingediend over de verkiezingen zullen wij meenemen in onze rapportage," aldus de OVSE-woordvoerder. Dit rapport zal over ongeveer acht weken verschijnen.

Pas op 26 maart 2021 zal de Kiesraad de officiële uitslag van de verkiezing vaststellen in een openbare zitting. De zetelverdeling zoals we die in de media zien sinds het sluiten van de stembussen, is nog voorlopig.

Een hertelling, waar Engel ook toe oproept, kan alleen in opdracht van de Kiesraad of de Tweede Kamer. De Kiesraad kan in de openbare zitting – in het geval van deze verkiezingen zijn die op 26 maart – besluiten tot een hertelling. Dit doen zij alleen als er een sterk vermoeden is dat er door een of meer stembureaus telfouten zijn gemaakt die van invloed kunnen zijn op de zetelverdeling.

Het tellen van de stemmen blijft mensenwerk. Een correctietelling is dus soms wel nodig. Dit was bijvoorbeeld het geval bij stembureau De Nielt in het dorp Cuijk. Volgens de burgemeester was hier geen sprake van een echte hertelling. In De Gelderlander zegt hij: "Dan begin je formeel helemaal opnieuw. Ik zie dit als een correctietelling. Bij De Nielt, waar woensdagavond een lange rij met kiezers stond, is veel meer gestemd dan we verwacht hadden (...). De vrijwilligers van het stembureau hebben tot kwart voor vier diep in de nacht zitten tellen. Als dan blijkt dat de cijfers onder de streep, na het tellen van de stempassen en de ingevulde stembiljetten, niet passend zijn, is het beter later opnieuw te tellen." De fout werd gevonden – ongeldige en blanco stembiljetten bleken niet te zijn meegeteld in de totaaltelling – en hersteld voordat de gemeente de uitslag aan de rest van het land bekendmaakte.

Ook voor de voorspelling dat er dit jaar nieuwe verkiezingen komen, is geen enkel ondersteunend bewijs wat dat op dit moment aannemelijk zou maken.

Engel wilde eerder deze maand al dat de verkiezingen zouden worden stilgelegd, omdat er volgens hem fraude zou zijn gepleegd door de Kiesraad. Aan de oproep tot het stilleggen van de verkiezingen werd geen gehoor gegeven. Engel deed aangifte, maar deze is door het Openbaar Ministerie inmiddels geseponeerd. Volgens het OM is er geen sprake van fraude.

Door deze elementen bij elkaar op te tellen, is de conclusie te trekken dat er tot nu toe geen bewijs is voor verkiezingsfraude. De internationale waarnemers van de OVSE en de Kiesraad hebben tot nu toe geen signalen van fraude aangetroffen. Daarnaast is er online of in de media tot op heden geen berichtgeving te vinden die duidt op legitieme tekenen van fraude. Tenslotte komt ook Engel zelf niet publiekelijk met bewijs om zijn claim te ondersteunen.

---

Update: In de beoordeling, de zesde en zestiende alinea van deze factcheck is na oorspronkelijke publicatie nog de reactie van de Kiesraad toegevoegd. Ook de vijftiende alinea werd na de eerste publicatie geactualiseerd met het oordeel van het OM.

---

Links:

---

Contact met het dpa-feitencheckteam: factcheck-netherlands@dpa.com